تورهای گردشگری که فرهنگ محلی را زیر پا می‌گذارند

به گزارش آرانیوز از ساری، مازندران، استانی است که به واسطه طبیعت بی‌نظیر و سرسبز خود، همواره مقصد هزاران گردشگر از سراسر کشور است، این روزها با چالشی جدید روبرو شده است: فعالیت واحدهای گردشگری غیرمجاز. خانه‌های مسافر و اقامتگاه‌هایی که بدون مجوز فعالیت دارند، به‌رغم هزینه کمتر و دسترسی راحت‌تر، بستر ناهنجاری‌های بسیاری شده‌اند که فضای اجتماعی و فرهنگی منطقه را تهدید می‌کند. فعالیت واحدهای گردشگری غیرمجاز به چالشی اساسی برای صنعت گردشگری و فرهنگ محلی نیز تبدیل شده است. 

خانه‌های غیرمجاز در مناطقی مثل چالوس و نوشهر، بدون هیچ‌گونه نظارت قانونی و بدون رعایت استانداردهای موردنیاز، محل اقامت بسیاری از گردشگران شده‌اند. این واحدها اگرچه به خاطر هزینه پایین و دسترسی راحت، جذاب به نظر می‌رسند، اما آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی فراوانی را به همراه داشته‌اند.

یکی از ناهنجاری‌هایی که در این واحدها مشاهده می‌شود، عدم نظارت بر رفتارهای گردشگران است. اغلب این خانه‌ها به دلیل نداشتن مجوز رسمی از سوی نهادهای گردشگری و میراث فرهنگی، تحت کنترل استانداردهای قانونی قرار نمی‌گیرند. به همین دلیل، برخی از گردشگران به دور از قوانین محلی و فرهنگ بومی، اقدام به ایجاد آلودگی صوتی، مصرف مشروبات الکلی و رفتارهای غیراخلاقی می‌کنند که نارضایتی اهالی منطقه را به دنبال داشته است.

در فیلم‌های منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی، صحنه‌هایی از بی‌احترامی به طبیعت بکر و محیط زیست منطقه، مصرف مواد غیرقانونی و آلودگی صوتی در این خانه‌های غیرمجاز مشاهده می‌شود. رفتارهای ناهنجار و دور از شأن گردشگری که به واسطه نبود نظارت قانونی به‌وجود آمده است، باعث خشم و نگرانی مردم محلی و کارشناسان شده و این نگرانی روز به روز بیشتر می‌شود. تورهای گردشگری بدون مجوز نیز، که بدون رعایت حداقل استانداردهای فرهنگی، تنها به سود مالی فکر می‌کنند، نقش مهمی در گسترش این ناهنجاری‌ها داشته‌اند.

به نام گردشگر اما با هدفی دیگر

یکی از معضلاتی که باعث افزایش ناهنجاری‌ها در خانه‌های غیرمجاز شده است، حضور تورهای گردشگری غیرقانونی است. این تورها، بدون توجه به مقررات و فرهنگ منطقه، تنها با هدف کسب سود مالی، گردشگران را به این خانه‌ها می‌آورند. با حذف هزینه‌های اضافه و ارائه اقامت ارزان‌تر، این تورها توانسته‌اند جمعیت زیادی را به مناطق غربی مازندران جذب کنند. اما نتیجه این جذب جمعیت، اغلب چیزی جز آسیب به طبیعت و افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی نبوده است.

برخی از مردم محلی که در مناطق مختلف مازندران زندگی می‌کنند، نسبت به فعالیت‌های واحدهای غیرمجاز گردشگری و تورهای بی‌ضابطه، شکایت‌های جدی دارند. بسیاری از آن‌ها از افزایش ناهنجاری‌ها و تاثیرات منفی این واحدها بر فرهنگ محلی و محیط زیست منطقه ابراز نگرانی می‌کنند. 

یکی از ساکنان روستای نزدیک به چالوس می‌گوید: ما همیشه به آرامش و زیبایی طبیعت اینجا افتخار می‌کردیم، اما این روزها تعداد زیادی از گردشگرانی که به این خانه‌های غیرمجاز می‌آیند، بدون رعایت هیچ‌گونه اصول فرهنگی یا محیط زیستی، به روستا و جنگل‌های ما آسیب می‌زنند. صداهای بلند موسیقی، زباله‌هایی که در طبیعت رها می‌کنند، و حتی مواردی از تخریب محیط زیست به‌دلیل استفاده نادرست از منابع طبیعی باعث شده که دیگر نتوانیم از فضای آرام و زیبای روستا لذت ببریم.

مردم محلی همچنین از افزایش بی‌نظمی‌های اجتماعی در اثر این تورها شکایت دارند

یکی دیگر از ساکنان این منطقه می‌گوید: این واحدهای غیرمجاز به دلیل هزینه کمتر و عدم رعایت استانداردهای قانونی، افراد زیادی را جذب می‌کنند که اغلب با رفتارهای بی‌احترامی به فرهنگ محلی ما همراه هستند. حتی شب‌ها سروصدای زیاد و رفتارهای نامناسبی از سوی برخی گردشگران مشاهده می‌کنیم که آرامش منطقه را مختل کرده است.

در همین راستا، یکی از ریش‌سفیدان منطقه رامسر نیز اشاره می‌کند: ما همیشه به گردشگرانی که به روستای ما می‌آمدند با روی باز خوشامد می‌گفتیم، اما این روزها دیگر بسیاری از اهالی ترجیح می‌دهند از این گردشگران دوری کنند، چرا که آن‌ها اغلب بدون رعایت قوانین وارد جنگل‌ها و مناطق محافظت شده می‌شوند. 

برخی از آن‌ها حتی جنگل‌های ما را به عنوان مکانی برای تفریحات ناسالم و رانندگی‌های بی‌ضابطه تبدیل کرده‌اند که باعث تخریب محیط زیست و ایجاد مزاحمت برای ساکنان شده است.

این شکایات نشان می‌دهند که واحدهای غیرمجاز گردشگری نه‌تنها تاثیرات مخرب بر محیط زیست دارند، بلکه باعث بروز مشکلات فرهنگی و اجتماعی در جوامع محلی نیز می‌شوند.

سعید رمضانی، یکی از راهنمایان گردشگری در منطقه نوشهر، می‌گوید: «این تورهای غیرمجاز نه تنها به گردشگری پایدار آسیب می‌زنند، بلکه به خاطر بی‌توجهی به قوانین محلی و فرهنگی، باعث افزایش نارضایتی مردم منطقه شده‌اند. آنها با گردشگرانی که گاهی کوچکترین احترامی به طبیعت و مردم ندارند، منطقه را شلوغ و بی‌نظم کرده‌اند.»

وی اضافه می‌کند: «تورهای قانونی همیشه تلاش می‌کنند که با آموزش گردشگران، آن‌ها را با فرهنگ منطقه آشنا کنند. اما تورهای غیرمجاز تنها به پر کردن اتوبوس‌ها و اجاره خانه‌های بدون مجوز فکر می‌کنند. همین موضوع باعث شده که در تعطیلات شلوغ و مناسبت‌ها، شاهد رفتارهایی باشیم که فرهنگ محلی مازندران را تهدید می‌کند.»

واحدهای غیر مجاز دردسر همیشگی صنعت گردشگری استان

یکی از مالکان واحدهای گردشگری مجاز در منطقه چالوس با گلایه از رشد واحدهای غیرمجاز می‌گوید: ما تمام مراحل قانونی را طی کرده‌ایم، از گرفتن مجوز تا رعایت اصول بهداشتی و زیست‌محیطی، اما متأسفانه واحدهای غیرمجاز به راحتی بدون هیچ نظارتی کار می‌کنند. آن‌ها هزینه کمتری دارند و گردشگران بیشتری جذب می‌کنند، اما در بلندمدت، این وضعیت به کل صنعت گردشگری منطقه آسیب می‌زند.

وی همچنین افزود: ما نمی‌توانیم با این رقابت ناسالم ادامه دهیم. دولت باید نظارت بیشتری بر این واحدها داشته باشد و از ما حمایت کند.

حسین رضایی، مالک یکی از واحدهای گردشگری مجاز در غرب مازندران که بیش از 15 سال است در این حوزه فعالیت می‌کند، نگرانی‌های عمیقی نسبت به رشد واحدهای غیرمجاز در صنعت گردشگری دارد. او در مورد تأثیرات منفی این واحدها بر کل صنعت گردشگری مازندران صحبت کرد و گفت: واحدهای غیرمجاز، نه تنها به فرهنگ بومی و محیط زیست منطقه آسیب می‌زنند، بلکه اقتصاد گردشگری مجاز را نیز تحت فشار قرار داده‌اند.

رضایی اشاره کرد که یکی از بزرگترین مشکلات واحدهای غیرمجاز، رقابت نابرابر با واحدهای مجاز است. 

وی گفت: ما که مجوز رسمی داریم، مجبوریم تمام استانداردها و ضوابط دولتی را رعایت کنیم. از رعایت نکات بهداشتی گرفته تا پرداخت مالیات و عوارض‌های مختلف. اما واحدهای غیرمجاز هیچ‌یک از این هزینه‌ها را ندارند و به همین دلیل می‌توانند با قیمت‌های پایین‌تر، مشتریان را جذب کنند.

رضایی افزود: این واحدها به دلیل ارائه قیمت‌های بسیار پایین، عملاً مشتریان ما را از بین می‌برند. مشتریان ترجیح می‌دهند به جای استفاده از واحدهای مجاز، در این واحدهای غیرمجاز اقامت کنند، چون هزینه کمتری می‌پردازند. اما این باعث می‌شود که واحدهای مجاز دچار بحران مالی شوند و حتی در برخی موارد مجبور به تعطیلی شوند.

وی همچنین به آسیب‌های فرهنگی و زیست‌محیطی ناشی از فعالیت واحدهای غیرمجاز اشاره کرد و توضیح داد: یکی از بزرگترین مشکلات واحدهای غیرمجاز، نبود نظارت بر رفتار گردشگران است. در واحدهای مجاز ما همیشه تلاش می‌کنیم تا به گردشگران آموزش دهیم که چگونه با محیط زیست و فرهنگ محلی برخورد کنند. اما در واحدهای غیرمجاز، هیچ‌گونه نظارتی بر این مسائل وجود ندارد و این باعث شده که شاهد بی‌احترامی به طبیعت، مصرف مواد غیرقانونی و رفتارهای ناهنجار باشیم.

رصایی در ادامه به مواردی اشاره کرد که در آن گردشگران بدون رعایت هیچ‌گونه اصول اخلاقی و فرهنگی، طبیعت منطقه را تخریب کرده‌اند: در تعطیلات شلوغ، بسیاری از گردشگران به جنگل‌ها و سواحل می‌روند و زباله‌های خود را رها می‌کنند. واحدهای غیرمجاز هیچ مسئولیتی در قبال این مسائل ندارند و نتیجه آن تخریب گسترده طبیعت بکر مازندران است.

او در پایان به لزوم حمایت بیشتر دولت و نهادهای نظارتی از واحدهای مجاز اشاره کرد و گفت: ما نیاز داریم که دولت و نهادهای مربوطه با سختگیری بیشتر و اعمال نظارت‌های دقیق‌تر، جلوی فعالیت واحدهای غیرمجاز را بگیرند. همچنین باید با ارائه تسهیلات و حمایت‌های مالی، واحدهای مجاز را تشویق کنند تا بتوانند با واحدهای غیرمجاز رقابت کنند.

رضایی معتقد است که صنعت گردشگری مازندران باید به سمتی حرکت کند که همه فعالان این حوزه تحت یک چارچوب قانونی و نظارتی فعالیت کنند تا هم از تخریب محیط زیست جلوگیری شود و هم اقتصاد محلی به درستی رشد کند.

30 درصد واحدهای اقامتی مازندران بدون مجوزند

حسین ایزدی مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران، در پاسخ به پرسش‌های مطرح‌شده درباره وضعیت واحدهای گردشگری غیرمجاز در استان، تأکید کرد: فعالیت این واحدها به یکی از چالش‌های جدی در حوزه گردشگری تبدیل شده است.

 وی با ارائه آماری از وضعیت موجود، اشاره کرد که حدود 30 درصد از کل واحدهای اقامتی و گردشگری در مازندران فاقد مجوزهای رسمی هستند. این واحدها اغلب از خلأهای قانونی و نبود نظارت کافی استفاده کرده و بدون رعایت استانداردهای بهداشتی، زیست‌محیطی و فرهنگی فعالیت می‌کنند.

مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران افزود: در سال گذشته، بیش از 200 مورد تخلف از این واحدهای غیرمجاز به مراجع قانونی گزارش شده است که بسیاری از آن‌ها به دلیل عدم رعایت اصول و قوانین مرتبط با صنعت گردشگری بوده است. همچنین بسیاری از این واحدها اقدام به جذب گردشگران از طریق تورهای غیرقانونی می‌کنند که اغلب به ناهنجاری‌های اجتماعی منجر می‌شود.

وی تأکید کرد: یکی از چالش‌های اصلی در مقابله با این واحدهای غیرمجاز، کمبود نیرو و امکانات برای نظارت مستمر است. با این حال، اداره میراث فرهنگی و گردشگری مازندران با همکاری نهادهای دیگر، از جمله نیروهای انتظامی و دستگاه قضایی، برنامه‌هایی برای نظارت دقیق‌تر و برخورد با تخلفات را آغاز کرده است. در این راستا، یک تیم ویژه تشکیل شده تا به صورت دوره‌ای به بررسی و شناسایی واحدهای غیرمجاز بپردازد و در صورت لزوم، اقدامات قضایی و اداری علیه آن‌ها صورت گیرد.

این مسئول گفت: برای کنترل بهتر وضعیت، تورهای گردشگری موظف شوند که فقط از واحدهای مجاز استفاده کنند. همچنین برنامه‌های آموزشی برای آگاهی بخشی به مالکان واحدها و گردشگران اجرا شود تا همه از اهمیت استفاده از واحدهای قانونی و رعایت استانداردها آگاه شوند. آگاهی و تعامل بیشتر بین مسئولان و بخش خصوصی می‌تواند به رفع این مشکلات کمک کند.

وی خواستار حمایت بیشتر از واحدهای مجاز شد و تأکید کرد که این واحدها، علاوه بر تأمین امنیت و رفاه گردشگران، به حفظ فرهنگ و طبیعت منطقه نیز کمک می‌کنند و لازم است که با ایجاد تسهیلات و تشویق‌های مناسب، از فعالیت‌های قانونی آن‌ها حمایت شود.

به گزارش آرانیوز، اگرچه طبیعت و گردشگری می‌تواند منبع درآمدی عالی برای مردم مازندران باشد، اما رشد غیرقانونی واحدهای گردشگری بدون مجوز نه تنها به صنعت گردشگری آسیب می‌زند، بلکه موجب بروز ناهنجاری‌های فرهنگی و اجتماعی نیز می‌شود. ضروری است که مسئولین با نظارت دقیق‌تر و تقویت قوانین موجود، به ساماندهی این بخش بپردازند تا هم صنعت گردشگری ارتقا یابد و هم آرامش و هویت فرهنگی این منطقه حفظ شود.