اخیراً خبر حذف حساب وکالتی برای خرید خودرو در ایران، بازخورد‌های مختلفی را در پی داشته است. در همین راستا، گفتگویی با کارشناس و تحلیلگر مسائل صنعت خودرویی صورت گرفت تا جزئیات این تصمیم و اثرات احتمالی آن بر بازار خودرو روشن شود.
امیرحسین کاکایی در گفت‌وگو با آرانیوز در تشریح علت اجرای حساب وکالتی، به دوران پیشین قرعه‌کشی خودرو اشاره کرد و گفت: حساب وکالتی از حدود ۳ تا ۴ سال پیش با هدف کنترل ثبت‌نام‌ها و جلوگیری از ورود دلالان و افراد غیرمصرف‌کننده به طرح‌های قرعه‌کشی خودرو، اجرا شد. در آن زمان، اختلاف قیمت بین بازار و قیمت کارخانه‌ای زیاد بود و حدود ۶ میلیون نفر در قرعه‌کشی‌ها شرکت می‌کردند.
وی افزود: در سال ۱۴۰۰، قرعه‌کشی حذف و طرح نوبت‌دهی جایگزین شد. برای ورود به این صف، افراد ملزم به مسدود کردن حداقل وجهی (۱۰۰ میلیون تومان برای خودرو داخلی و ۵۰۰ میلیون تومان برای خودرو خارجی) در حساب خود بودند تا در صورت خرید، این مبلغ برداشت شود.
تغییر شرایط بازار و بی‌معنی شدن حساب وکالتی
این کارشناس مسائل صنعت خودرویی، دلیل اصلی حذف حساب وکالتی را تغییرات اساسی در وضعیت فعلی بازار خودرو دانست و توضیح داد: با اصلاح قیمت‌های دستوری و کاهش کشش بازار، اختلاف قیمت بین کارخانه و بازار به طور چشمگیری کاهش یافته است. بسیاری از خودروسازان مونتاژکار به فروش قسطی روی آورده‌اند و خودروهای گران‌قیمت (بالای ۱ میلیارد تومان) مشتریان کمتری دارند.
کاکایی با تاکید بر بی‌معنی شدن حساب وکالتی در شرایط فعلی، ادامه داد: در این شرایط، حساب وکالتی دیگر معنایی ندارد، زیرا مشتریان به راحتی می‌توانند اقدام به خرید کنند و نیازی به مسدود کردن پول برای مدت طولانی نیست.
هدف از حذف؛ تسهیل فرآیند خرید برای مشتریان
تحلیلگر مسائل صنعت خودرویی در خصوص نفع این تصمیم برای خریداران و خودروسازان تصریح کرد: خودروسازان با این استدلال که ایجاد دردسر اضافی برای مشتری بی‌مورد است، حساب وکالتی را حذف کردند. این اقدام، مانع اضافی را برداشته و فرآیند خرید را تسهیل کرده است. فعلاً ضرری متوجه کسی نیست، اما احتمال بازگشت این طرح در صورت برهم خوردن مجدد بازار وجود دارد.
اصلاح قیمت‌گذاری و تمرکز بر کیفیت؛ گام‌های مهم واقعی
کاکایی در زمینه وضعیت قیمت‌گذاری و کیفیت در صنعت خودرو نیز اظهار داشت: افزایش قیمت خودرو که امری لازم و منطقی بوده، باعث کاهش تقاضای غیرواقعی و دلالی شده است. اکنون حاشیه سود خرید از بازار نسبت به کارخانه ناچیز است.
وی با اشاره به دیدگاه کارشناسان، تاکید کرد: باید به سمت کیفیت رفت، نه صرفاً افزایش تیراژ. دولت در ۳۰ سال گذشته همواره بر تیراژ تمرکز داشته، در حالی که کیفیت باید اولویت اول باشد. با رقابتی شدن بازار، کیفیت نیز بهبود خواهد یافت.
تحلیلگر صنعت خودرو، مکانیزم کاست پلاس در اصلاح قیمت‌گذاری را اقدامی مهم دانست و بیان کرد: اصلاح قیمت‌گذاری توسط شورای رقابت (مکانیزم کاست پلاس) که در آن قیمت‌ها اعلام نمی‌شود، بلکه در چارچوب مشخصی تعیین می‌گردد، اقدام مهمی است؛ اما متأسفانه اجرای آن به دلیل عدم صدور حکم رسمی از سوی وزارت صمت، فعلاً متوقف شده است.
نقش دولت و بخش خصوصی در اصلاح بازار خودرو
کاکایی در خصوص مدیریت بازار خودرو، نقش دولت و بخش خصوصی را اینگونه تشریح کرد: دولت باید مسیری که برای اصلاح بازار آغاز کرده را طی کند و صبور باشد. واگذاری مدیریت به بخش خصوصی در ایران خودرو باعث می‌شود که این شرکت مجبور به رقابت و ایستادگی در برابر فشار‌های احتمالی دولت باشد، زیرا مانند مدیریت دولتی نمی‌تواند تولید زیان‌ده را توجیه کند.
جمع‌بندی؛ حذف حساب وکالتی، مانعی برداشته شده
وی حذف حساب وکالتی را اتفاقی مهم تلقی نکرد و گفت: حذف حساب وکالتی یک اتفاق مهم نیست، بلکه برداشتن یک مانع اضافی است. اتفاقات مهم واقعی، اصلاح قیمت‌گذاری و ارتقای کیفیت هستند که نیازمند زمان است
