به گزارش آرانیوز، امروز ۲۰ جمادی الثانی سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و روز مادر است. حضرت فاطمه زهرا (س) درّ یکدانه صدف رسالت و برترین، عالم ترین، فاضلترین و محبوبترین زن از ابتدای خلقت تا انتهای آن است. نه هیچ زنی بلکه هیچ مردی جز پدرش رسول خدا (ص) و همسرش علی بن ابی طالب (ع) و فرزندان معصومش (ع) که همگی نور واحدند، از پیشینیان به مقامی که او نائل شد، رسیده بود و نه هیچ زن و مردی از پسینیان در این مقام متعالی به او ملحق خواهد گشت. گرچه در بین ذریه آن حضرت و پیروان دین اسلام زنان و مردان بزرگی پا به عرصه وجود گذاشته و خواهند گذاشت.
شعر فاطمی چه در قالب مدح و چه مرثیه از جمله موضوعاتی است که همواره در طول تاریخ تشیع مورد التفات شاعران متعهد بوده است. هرچند باید اذعان داشت که این دسته از اشعار در مقایسه با اشعار عاشورایی از حجم کمتری برخوردار است. چرا که مراثی فاطمی از جمله مضامینی است که جز در محدودهی حکومت تشیع مجالی برای عرضه نیافته است تا جایی که در گنجینه شعر شاعران شهیر عاشورایی شاهد تلألؤ چندانی از گوهر شعر فاطمی نیستیم. همچنین باید افزود که شعر فاطمی به دلیل اصالت خاص شیعی خویش از زمرهی مضامینی است که غالبأ جز از قلم شاعرانی که مضامین آئینی آثارشان غلبهای بر سایر تصاویر تغزلی دارد بر بیاض ورق نقشی نزده است. به مناسبت ولادت با سعادت حضرت زهرا (س) با مهدی امین فروغی نویسنده و پژوهشگر موسیقی و شعر آئینی به گفتگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را میخوانید:
*شعر فاطمی در میان اشعار آئینی از کجا آغاز شد و نخستین شعر فاطمی ثبت شده در تاریخ را چه کسی سروده است؟
معمولاً اشعاری که دیگران درباره حضرت سرودهاند را شعر فاطمی میدانیم اما در یک نگاه تاریخی و جامع، میتوانیم سرودههای حضرت زهرا سلام الله علیها را هم در بررسی سیر تاریخی شعر فاطمی فراروی خود داشته باشیم. اگر بخواهیم اشعار و مداحی فاطمی را از ابتدا مورد بررسی قرار دهیم و آن را بر اساس سیر سنوی دنبال کنیم خواهیم دید که نخستین اشعار، مدح و مرثیهای که برای حضرت زهرا (س) سروده شده در ایام زندگی خود حضرت بوده است. زمانی که تاریخ را ورق میزنیم نخستین شعری که در تاریخ مشاهده میشود که نام حضرت زهرا (س) در آن آمده اشعاری است که منسوب به امیرمومنان علی (ع) است.
در برخی از منابع آمده زمانی که حضرت از جنگ احد بازگشتند در حالی که غرق در زخم و جراحت بودند شمشیر خود را به حضرت صدیقه طاهره (س) دادند و اشعاری خواندند با این مضامین:
فاطمه این شمشیر را بگیر و بدان که من در میدان کارزار جوانمردانه جنگیدم و نلرزیدم، قسم به جان خودم هر چه توانستم در راه نصرت پیامبر و اطاعت پروردگار کوتاهی نکردم و هر آنچه میتوانستم انجام دادم، این نخستین شعری است که نام حضرت زهرا (س) در آن ذکر شده است.
اشعار دیگری که بعد از این شعر برای حضرت زهرا (س) سروده شده و در تاریخ به چشم میخورد سروده زنانی چون ام سلمه و تنی چند از بانوان است که در شب عروسی حضرت میخواندند.
در تاریخ آمده شب ازدواج حضرت فاطمه (س) که آسمان و زمین مدینه غرق در نور و سرور بود حضرت سوار بر مرکبی بودند که پیامبر اکرم (ص) پیشاپیش ایشان حرکت میکردند و مهاجر و انصار پشت سر حضرت را مشایعت میکردند و زنان اطراف خانم فاطمه زهرا (س) را گرفته بودند، شعر میخواندند و شادمانی میکردند.
زمانی که تاریخ را ورق میزنیم نخستین شعری که در تاریخ مشاهده میشود که نام حضرت زهرا (س) در آن آمده اشعاری است که منسوب به امیرمومنان علی (ع) است
برای مثال ام سلمه صدا بلند کرده بود و این اشعار را میخواند؛ ای زنان به یاری خدا حرکت کنید و در همه حالات او را شاکر باشید، به همراه بهترین زنان عالم که جان عمهها و خالههایش به فدای او باد حرکت کنید. در ابیات دیگری نیز خطاب میشود: ای فاطمه، ای دختر کسی که خداوند ایشان را به واسطه رسالت و وحی بر سایرین برتری داد درود خدا بر تو باد؛ در جای دیگر زنی صدا بلند کرده میگوید خدا را شکر کنید و با فاطمه همراه شوید که خداوند او را به ازدواج مردی پاک در آورد؛ همچنین بانوی دیگری فریاد میزد فاطمه بهترین زنان عالمیان است او صورتی مانند قرص ماه دارد و خداوند او را به ازدواج جوانمردی فاضل یعنی علی بن ابی طالب و بهترین مردمان در آورد.
این یک بخش از اشعاری است که در مدح حضرت زهرا (س) سروده شده و صرف نظر از شعری که منسوب به حضرت علی (ع) است این اشعار را میتوان نخستین اشعاری نامید که در شب عروسی حضرت زهرا (س) خوانده شده است.
*آیا اشعاری نقل شده است که خود حضرت زهرا (س) سروده باشند؟ مهمترین شاخصه این اشعار چیست؟
اشعاری وجود دارد که سروده خود حضرت زهرا (س) است و این اشعار مربوط به پس از وفات پیامبر اکرم (ص) میشود که حضرت از یک سو در فراق پدر میگریست و بی تاب بود و از سوی دیگر بر مصائبی که بر ایشان و امیرمومنان علی (ع) وارد شده بود نالان بود این حالات را میتوان در اشعاری که از حضرت زهرا باقی مانده است به وضوح مشاهده کرد.
در تاریخ آمده حضرت روزها به قبرستان بقیع میرفتند و گاهی اوقات نیز در جوار قبر پیامبر مینشستند و با پدر نجوا میکردند و خاک قبر پیامبر را بر میداشتند و می بوییدند و این اشعار را میخواندند؛