به گزارش آرانیوز ، هشدار تروئیکای اروپایی درخصوص فعال‌سازی مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) در صورت عدم بازگشت ایران به مذاکرات هسته‌ای تا پایان ماه اوت موجی از واکنش‌های دیپلماتیک را به همراه داشته است.
حال کشورهای اروپایی در حال مذاکره بر سر تمدید ضرب‌الاجل فعلی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه هستند؛ فرصتی که می‌تواند راه را برای توافقی موقت یا گام‌به‌گام باز کند.
آن گونه که لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال مدعی شد، در تماسی میان وزرای خارجه تروئیکای اروپایی و کایا کالاس، مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا با عباس عراقچی پیشنهاد مشخصی مطرح شده است: تمدید یک‌باره مهلت فعلی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه به شرط بازگشت ایران به گفت‌وگوهای هسته‌ای با اروپا و آمریکا و ازسرگیری همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.
از طرفی باراک راوید، خبرنگار آکسیوس نیز از برگزاری یک دیدار دیپلماتیک بین ایران و تروئیکای اروپایی در هفته آینده خبر داده است. به گفته او این دیدار با هدف بررسی احتمال دستیابی به توافق هسته‌ای موقت یا چارچوب‌مند انجام می‌شود.
در همین راستا جاوید قربان اوغلی کارشناس مسائل بین‌اللمل و سفیر پیشین ایران در آفریقای جنوبی در گفت‌وگو با آرانیوز به بررسی ابعاد مختلف تهدید اسنپ‌بک و عملکرد دیپلماتیک دولت در این زمینه پرداخت.
قربان اوغلی: وقت‌کشی در مذاکرات، مکانیسم ماشه را فعال می‌کند
جاوید قربان‌اوغلی تاکید کرد که تهران در موقعیتی بسیار دشوار قرار گرفته و ناگزیر است تصمیمات سختی در حوزه سیاست خارجی اتخاذ کند.
قربان‌اوغلی با اشاره به روابط پرتنش ایران و اروپا پس از خروج آمریکا از برجام و تشدید این تنش‌ها در پی جنگ اوکراین گفت: اروپایی‌ها به‌دلیل اتفاقاتی که پس از خروج آمریکا از برجام و سپس جنگ اوکراین رخ داد، مواضع بسیار تند و خصمانه‌تری نسبت به ایران اتخاذ کردند. لابی اسرائیل هم نقش پررنگی در کشاندن اروپایی‌ها به سمت تقابل جدی‌تر با ایران داشت. البته برخی اقدامات جبرانی ایران مانند استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته که به نوعی نقض برجام محسوب می‌شود نیز در این تشدید تنش‌ها مؤثر بود.
او همچنین به ماجرای بازداشت شهروندان خارجی به‌ویژه فرانسوی‌ها و تبعات آن در روابط تهران و بروکسل اشاره کرد و گفت: برخی مسائل مثل داستان زندانیان، مخصوصاً فرانسوی‌ها، به حساسیت‌ها دامن زد و مجموعه این عوامل موضع اروپا در قبال ایران را سخت‌تر کرده است.
این دیپلمات باسابقه تاکید کرد که اروپا با توجه به محدودیت زمانی خود برای فعال‌سازی مکانیزم ماشه، در تلاش است از آخرین فرصت‌ها برای فشار به ایران استفاده کند. او گفت: اروپا می‌داند که زمان اندکی برای استفاده از این حربه باقی مانده و اگر در یک ماه آینده اقدامی نکند، ممکن است با استدلال‌های حقوقی ایران این روند وارد دست‌انداز شود و عملاً امکان‌پذیر نباشد. بنابراین آن‌ها در تلاشند حداکثر فشار را بر ایران وارد کنند تا در صورت نرسیدن به تفاهم بتوانند با ارجاع به شورای امنیت، ماشه را فعال کنند.
قربان‌اوغلی معتقد است که ایران باید هر چه زودتر وارد فاز تشخیص مطالبات واقعی اروپا شود و گفت‌وگوها را آغاز کند. او اعلام کرد: اولین کار این است که ببینیم مطالبه اروپایی‌ها دقیقاً چیست. آیا می‌خواهند غنی‌سازی متوقف شود؟ این فرایند عملاً بعد از حملات آمریکا به تاسیسات فردو، نطنز و اصفهان متوقف شده و دیگر صاحب انتفاع نیست. چنانچه موضوع مورد بحث، تحولات مرتبط با پرونده‌های نیابتی باشد، به نظر می‌رسد این حوزه تا حد زیادی به مرحله جمع‌بندی رسیده است. در خصوص موضوع زندانیان نیز ظاهراً امکان مذاکره و گفت‌وگو وجود دارد.
به گفته او، ایران باید به شکلی وارد مذاکره شود که اروپایی‌ها احساس نکنند تهران به دنبال وقت‌کشی است.
سه سناریو برای پیشگیری از اسنپ‌بک
قربان‌اوغلی سه راهکار اصلی را برای جلوگیری از فعال شدن مکانیسم ماشه مطرح کرد:
تمدید قطعنامه ۲۲۳۱
او گفت: یک راهکار این است که برای اطمینان‌بخشی به طرفین، قطعنامه ۲۲۳۱ برای شش ماه یا یک سال تمدید شود. در این صورت، هم ایران زمان بیشتری برای حل‌وفصل اختلافات دارد و هم اروپا فعلاً ماشه را فعال نمی‌کند. البته این کار نیاز به توافق با اروپا دارد و شاید استفاده از دیپلماسی چین و روسیه هم ضروری باشد.
مذاکره همزمان با آمریکا و اروپا
قربان‌اوغلی بر اهمیت بازگشت به گفت‌وگو با واشنگتن تأکید کرد و گفت: اروپایی‌ها تحت فشار آمریکا هستند. تحقیر شدن‌شان در موضوع برجام، جنگ اوکراین و رفتارهای واشنگتن همه باعث شده به آمریکا وابسته‌تر شوند. ما باید همزمان با مذاکرات با اروپا، مذاکره مستقیم با آمریکا را نیز آغاز کنیم.
فعال‌سازی گزینه مذاکره با آمریکا
این کارشناس بین‌المللی تاکید کرد: کلید جلوگیری از فعال شدن مکانیسم ماشه دست آمریکاست؛ ما باید با آمریکا مذاکره کنیم. این موضوع هیچ منافاتی با ادامه گفت‌وگو با اروپایی‌ها ندارد. حتی در شرایط جنگ، دیپلماسی فعال و مستقیم ممکن است.
قربان‌اوغلی در خصوص اینکه آیا اروپایی‌ها ممکن است موضوع موشک‌ها را وارد مذاکرات کنند، تصریح کرد: هیچ منع حقوقی بین‌المللی برای داشتن موشک‌های دوربرد نداریم. این فشار فقط خواسته اسرائیل است. ما باید بدانیم که چنین خواسته‌ای منطق بین‌المللی ندارد. حتی عربستان موشک‌هایی با برد ۵۰۰۰ کیلومتر دارد. موضوع موشکی قابل مذاکره است ولی ترس از مذاکره درباره آن بی‌منطق است.
سفیر پیشین ایران در آفریقای جنوبی در پایان تأکید کرد: ما در گذشته ۲۲ ماه با ۵+۱ مذاکره کردیم و توافقی حاصل شد که طرف غربی آن را پذیرفته بود. اگر امروز می‌گویند غنی‌سازی باید صفر شود، باید پرسید چرا آن موقع پذیرفته بودند؟ آیا این خواسته اسرائیل است یا آمریکا؟ ما نباید به خواسته یک کشور خاص تن دهیم.
قربان‌اوغلی توصیه کرد که تهران بدون اتلاف وقت، مسیر مذاکره مستقیم با آمریکا را باز کند و گفت: تنها راه‌حل واقعی برای گره‌گشایی از پرونده هسته‌ای و جلوگیری از ماشه، مذاکره جدی و بدون پیش‌شرط با آمریکاست.
