بازار سیاه انتخاب رشته کنکور؛ از ۶ تا ۱۴ میلیون تومان ناقابل!/ وقتی مشاوره به کالای لوکس تبدیل می‌شود

تابستان که به میانه می‌رسد، درست زمانی که دانش‌آموزان سال آخر مقطع متوسطه دوم از بند کنکور رهایی پیدا می‌کنند، نوبت به چرخه پرتنش انتخاب رشته می‌رسد؛ مرحله‌ای که همچون یک معما پیچیده و سرنوشت‌ساز پیش رویشان قرار دارد. در این میان، بازار مشاوره انتخاب رشته چنان پرهیاهو و پرهزینه شده که گویی تنها با پرداخت مبالغ گزاف می‌توان به کلید حل این معما دست یافت. اما وقتی پشت پرده این هزینه‌های بالا را نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که کیفیت خدمات و میزان توجه به نیاز‌های شخصی داوطلب، اغلب تناسبی با قیمت‌های مطرح شده ندارد.

هزینه‌های سنگین و رویای دسترسی به مشاوره

یکی از اصلی‌ترین مشکلات موجود، قیمت‌های بسیار بالای مشاوره انتخاب رشته است که هر سال به طور فزاینده‌ای افزایش پیدا می‌کند. مشاوران مشهور و شناخته شده، که نام و چهره‌شان به لطف حضور در صدا و سیما یا تبلیغات گسترده، به گوش دانش‌آموزان کنکوری رسیده، مبالغ چند میلیونی تا حتی ده‌ها میلیون تومانی را برای دو الی سه جلسه مشاوره مطالبه می‌کنند. در صورتی که این مشاوران به ندرت مستقیما درگیر روند مشاوره می‌شوند و معمولا به واسطه شهرت و نام خود هزینه‌های گزافی مطالبه می‌کنند، اما اجرای کار را به تیم‌های زیرمجموعه می‌سپارند.

بررسی مراکز مشاوره انتخاب رشته کنکور نشان می‌دهد که جلسات مشاوره دست‌کم ۶ میلیون تومان هزینه برمی‌دارد. مرکز مشاوره م. پ که از جمله افرادی است که به واسطه صدا و سیما مطرح شده است، درباره روند جلسات اینگونه توضیح می‌دهد: «جلسات ما در سه روز برگزار می‌شود. روز اول فیلم ضبط شده‌ای در اختیار مراجعان قرار می‌گیرد که با شرایط رشته‌ها و پذیرش در دانشگاه‌ها آشنا می‌شوند و سپس تست شخصیت را تکمیل می‌کنند. در روز دوم جلسه نیمه گروهی بصورت آنلاین با تیم مشاوره برگزار می‌شود و سپس انتخاب رشته کامپیوتری صورت می‌گیرد. سرانجام در مرحله آخر یک جلسه فردی بصورت آنلاین با یکی از مشاوران مرکز برگزار و اولویت‌بندی رشته‌های انتخاب شده توسط دانش‌آموز مورد بررسی قرار می‌گیرد.»

نکته جالب اینجاست که بسیاری از مشاوران انتخاب رشته، مدل کسب‌وکار خود را بر پایه برندسازی شخصی و تبلیغات گسترده بنا کرده‌اند. این افراد با استفاده از شهرت و نام خود، قیمت‌های بسیار بالا برای خدماتشان تعیین می‌کنند، در حالی که کیفیت واقعی خدمات ارائه شده، هیچ تناسبی با این هزینه‌ها ندارد. از جمله مرکز مشاوره مذکور که به قول خودشان «بسته‌های ویژه‌ای» برای مراجعان ارائه می‌دهند: «اگر تا ساعت ۱۲ ظهر فردا وقت خود را رزرو کنید، هزینه جلسه به قیمت سال گذشته یعنی ۴ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان محاسبه می‌شود، اما اگر دیرتر اقدام کنید به قیمت امسال یعنی ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان باید پرداخت کنید. ضمن اینکه هزار نفر اول می‌توانند یک جلسه مشاوره نیم ساعتی با خود آقای م. پ داشته باشند.»

در یکی از مراکز مشاوره، تفاوت قابل توجهی در قیمت‌ها وجود داشت؛ هزینه مشاوره با شخص س. ج ۱۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان اعلام شد، در حالی که مشاوره با مشاوران زیر نظر او ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان قیمت‌گذاری شده بود.

جلسات گروهی و آنلاین؛ کیفیت قربانی کمیت

به گزارش آرانیوز ، پرس و جوی تلفنی از مراکز مشاوره نشان می‌دهد که روند معمول مشاوره انتخاب رشته شامل چند جلسه است که برخی از آنها به صورت گروهی و آنلاین برگزار می‌شوند. این روش، به دلیل تعداد بالای شرکت‌کنندگان، فرصت پاسخگویی به نیاز‌های خاص هر داوطلب را نمی‌دهد. تعامل کم، نبود ارتباط رودررو و همچنین محدودیت‌های فنی باعث می‌شود کیفیت جلسات کاهش یابد و نکات تخصصی به سطح کلیشه‌ای و تکراری محدود شوند.

در بسیاری از این جلسات، به جای آنکه مشاور بر اساس شرایط تحصیلی، توانایی‌ها، علاقه‌مندی‌ها و ویژگی‌های فردی داوطلب، راهنمایی شخصی ارائه دهد، فقط اطلاعات عمومی درباره رشته‌ها و دانشگاه‌ها داده می‌شود که نه تنها باعث هدر رفتن وقت و هزینه می‌شود، بلکه ممکن است باعث تصمیم‌گیری‌های نادرست و اشتباه در انتخاب رشته شود که تبعات آن تا سال‌ها ادامه دارد.

مرکز مشاوره الف. د در دو جلسه کار انتخاب رشته را انجام می‌دهد که در مرحله اول، پیش از اعلام نتایج وبینار آنلاین و گروهی یک ساعت و نیمه‌ای برای داوطلبان برگزار می‌شود. پس از اعلام نتایج، داوطلب فرم انتخاب رشته را تکمیل می‌کند، مجدد ۱ ساعت وبینار آنلاین برگزار می‌شود و سپس یکی از مشاوران زیر نظر الف. د بصورت تلفنی، بر اساس علایق دانش‌آموز اولویت‌بندی او را چک می‌کند. این مرکز برای انتخاب رشته دو دانشگاه آزاد و سراسری در مجموع ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان دریافت می‌کند.

وقتی رشته‌های پرمتقاضی و دانشگاه سراسری تبدیل به ابزار می‌شود

به گزارش آرانیوز، برخی مراکز مشاوره، موضوع رشته و نوع دانشگاه سراسری را به ابزاری برای تعیین و تمایز مدت زمان جلسات مشاوره تبدیل کرده‌اند. به عنوان مثال، یکی از مراکز عنوان کرد که مجموع زمان جلسات انتخاب رشته بین ۳ تا ۱۲ ساعت متغیر است و این جلسات برای داوطلبان تهرانی در یک یا دو روز و برای داوطلبان شهرستانی به صورت فشرده در یک روز برگزار می‌شود. این مرکز توضیح داد که دلیل این اختلاف زیاد در مدت زمان جلسات، حساسیت بالاتر رشته‌هایی مانند پزشکی، حقوق و سایر رشته‌های دانشگاه سراسری است که به مشاوره و بررسی دقیق‌تری نیاز دارند، اما در نهایت هزینه دریافتی همان ۹ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است؛ چه ۳ ساعت و چه ۱۲ ساعت.

مهاجرت به سرفصل‌های جلسات مشاوره راه پیدا کرد

موضوع مهاجرت نیز به عنوان بخشی از سرفصل جلسات مشاوره انتخاب رشته اضافه شده است. این روز‌ها مهاجرت تحصیلی دیگر فقط یک گزینه فرعی در ذهن خانواده‌ها نیست؛ به دغدغه‌ای جدی و حتی اولویت بعضی از داوطلبان تبدیل شده است. همین تغییر نگاه باعث شده برخی مراکز مشاوره انتخاب رشته، بخشی از جلسات را به موضوع مهاجرت اختصاص دهند. حالا در کنار تحلیل رتبه و بررسی انتخاب‌های داخل کشور، صحبت از ادامه تحصیل در خارج از کشور، پای ثابت مشاوره‌ها شده است.

قیمت‌های سرسام‌آور؛ از ۴ تا ۱۴ میلیون تومان

غول کنکور و مراحل وابسته به آن بازار سیاهی را شکل داده که در آن از نگرانی دانش‌آموزان و خانواده‌ها سوء استفاده می‌شود. هزینه‌های نجومی که بسیاری از خانواده‌ها را تحت فشار قرار می‌دهد، کیفیت خدمات پایین و عدم تمرکز بر نیاز‌های واقعی داوطلبان، باعث شده این بخش از مسیر تحصیلی به جای اینکه تسهیل‌کننده باشد، به منبع استرس و نگرانی تبدیل شود. بررسی چند مرکز مشاوره در تهران نشان می‌دهد که مجموع هزینه جلسات مشاوره انتخاب رشته کنکور از ۶ میلیون تومان شروع می‌شود و به بیش از ۱۴ میلیون تومان می‌رسد. ضمن اینکه برخی برای انتخاب رشته دانشگاه آزاد هزینه اضافی دریافت می‌کنند.