بر اساس آمار‌های رسمی و غیر رسمی هیچ کدام از استاندارد‌های جهانی حوزه بهداشت و درمان در کشور ما رعایت نمی‌شود. بر خلاف وعده‌هایی که مسئولان وزارت بهداشت و درمان می‌دهند کمبود نیروی انسانی و تجهیزات پزشکی حتی در بیمارستان‌های پایتخت هم به یک چالش جدی تبدیل شده است. اما یکی از کاستی‌های که سال‌هاست در حوزه بهداشت و درمان به وضوح دیده می‌شود و هر بار هم مسئولان برای توجیه آن بهانه‌ای دارند مساله خدمات اورژانس است. همزمان با روی کار آمدن دولت چهاردهم که پرستاران اعتراضات و صنفی و معیشتی خود را مطرح کردند پرسنل اورژانس نیز چندین بار با برگزاری تجمع‌هایی سعی در رساندن صدای خود به گوش مسئولان داشتند. صدایی که حکایت از ساعت‌های طولانی خدمت، دستمزد اندک و کمبود تجهیزات و پرسنل داشت.
از کمبود آمبولانس تا کمبود پرسنل در اورژانس
بر اساس آمار‌های رسمی به طور میانگین در کشور‌های اروپایی به ازای هر ۱۶ هزار و ۵۰۰ نفر یک آمبولانس وجود دارد، اما در کلان شهری مانند تهران به ازای هر ۱۱۲ هزار نفر یک آمبولانس وجود دارد. البته این در شرایطی است که هیچ کدام از آمبولانس‌های پایتخت به دلیل مناسبت‌های متعدد به شهر‌های دیگر فرستانده نشده باشند. از سوی دیگر کمبود نیروی ماهر در اورژانس کشور نیز یکی دیگر از مشکلاتی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
یک ساعت انتظار برای رسیدن آمبولانس
از وقتی موتورلانس‌ها به ناوگان اورژانس اضافه شده‌اند، بر اساس اعلام سازمان اورژانس کشور وظیفه اصلی موتورلانس‌ها در اورژانس، حضور سریع و به موقع نیرو‌های مجرب اورژانس در کنار بیمار یا مصدوم در کوتاه‌ترین زمان ممکن، به‌خصوص در ترافیک شهری، و انجام اقدامات درمانی اولیه و احیا تا زمان رسیدن آمبولانس است. این موتور‌ها با مانورپذیری بالا در معابر تنگ و شلوغ، به عنوان پیش‌قراول اعزام شده و امکان ارائه خدمات اورژانس اولیه را قبل از رسیدن آمبولانس فراهم می‌کنند، که باعث کاهش قابل توجه زمان رسیدن نیرو‌های درمانی و افزایش شانس بهبود بیمار می‌شود.
اما مشکل از آنجایی شروع می‌شود که نیروی اعزام شده با موتورلانس تشخیص می‌دهد فرد بیمار یا مصدوم نیازمند آمبولانس است. در این شرایط او در سامانه‌ای که به این منظور طراحی شده درخواست آمبولانس را ثبت می‌کند و از سوی دیگر زمان نامشخصی طول می‌کشد تا آمبولانس این درخواست را قبول کند و بعد از آن فرآیند رسیدن آمبولانس هم مدت زمان دیگری را به خود اختصاص می‌دهد و به این ترتیب گاهی تا یک ساعت هم فرد بیمار یا مصدوم باید منتظر رسیدن آمبولانس باقی بماند.
کمبود ۵ هزار دستگاه آمبولانس اورژانس در کشور
در روزهای گذشته رئیس سازمان اورژانس کشور از تلاش گسترده برای نوسازی ناوگان فرسوده آمبولانس خبر داد و گفت: تا سال آینده ۱۵۰۰ آمبولانس به ناوگان اورژانس کشور افزوده می‌شود.
جعفر میعادفر با بیان اینکه نزدیک به ۳ هزار دستگاه آمبولانس فرسوده در کشور وجود دارد که باید از ناوگان اورژانس خارج شود، افزود: «از سال گذشته تاکنون حدود ۷۰ تا ۸۰ دستگاه آمبولانس توسط خیرین در سراسر کشور تأمی‌ن و وارد چرخه خدمات‌رسانی شده‌اند که کمک بزرگی برای اورژانس کشور بوده است.» این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که طبق برآورد‌های انجام شده از سوی وزارت بهداشت کشور با کمبود حداقل ۵ هزار دستگاه آمبولانس مواجه است.
کمبود شمار آمبولانس‌ها و کهنگی بخش بزرگی از ناوگان موجود دو بحران اورژانس پیش‌بیمارستانی است
یکی از کارشناسان اورژانس در این باره می‌گوید: اورژانس پیش‌بیمارستانی با دو بحران همزمان دست و پنجه نرم می‌کند، یکی کمبود شمار آمبولانس‌ها و دیگری کهنگی بخش بزرگی از ناوگان موجود. در واقع هزاران دستگاه از آمبولانس‌های کشور بالای ۱۵ سال عمر دارند و مستهلک‌اند؛ وضعی که زمان رسیدن بر بالین بیمار را طولانی‌تر و هزینه‌ها را سنگین‌تر کرده است.
این کارشناس که خود را مجید معرفی می‌کند، در ادامه اظهار می‌دارد: در حال حاضر کشور ما با جمعیت بالای ۹۰ میلیون تنها نزدیک به ۶ هزار آمبولانس دارد که نزدیک به ۳ هزار آمبولانس بالای ۱۵ سال عمر دارند. از سوی دیگر مسئولان از قرارداد‌هایی برای خرید ۵۰۰ تا ۶۲۵ دستگاه آمبولانس جدید خبر می‌دهند در حالی که حجم نیاز انباشته بخش اورژانس به مراتب بیشتر از آمار‌هایی است که اعلام می‌شود.
آمار‌های رسمی موجود آمبولانس در کلانشهر تهران ۵۶۰ دستگاه است / تهران حداقل به ۹۰۰ دستگاه آمبولانس نیاز دارد / ۴۷۰ دستگاه مستهلک است / در حال حاضر ۲۶۰ دستگاه موتورلانس در تهران وجود دارد البته حداقل تعداد مورد نیاز ۵۰۰ دستگاه است
مجید در بخش دیگری از اظهارات خود می‌گوید: بر اساس آمار‌های رسمی موجود آمبولانس در کلانشهر تهران ۵۶۰ دستگاه است در حالی که این شهر حداقل به ۹۰۰ دستگاه آمبولانس نیاز دارد و، اما نکته قابل توجه این است که درصد بالایی از این ۵۶۰ دستگاه هم مستهلک هستند. عددی نزدیک به ۴۷۰ دستگاه.
او درباره تعداد موتورلانس‌های موجود در تهران نیز اظهار می‌دارد: در حال حاضر ۲۶۰ دستگاه موتورلانس در تهران وجود دارد البته حداقل تعداد مورد نیاز ۵۰۰ دستگاه است.
اورژانس تهران در حال حاضر با کمبود یک هزار و ۸۰۰ نیرو مواجه است
مجید می‌افزاید: بر اساس آمار‌های رسمی سازمان اورژانس تهران، این نهاد در حال حاضر با کمبود یک هزار و ۸۰۰ نیرو مواجه است. مساله‌ای که مستقیم بر تعداد پایگاه‌های فعال، شیفت‌ها و توان پوشش همزمان مأموریت‌ها اثر می‌گذارد.
او ادامه می‌دهد: بر اساس آمار‌های رسمی تهران حدود ۲۱۰ پایگاه اورژانس دارد و روزانه صد‌ها مأموریت انجام می‌دهد؛ اما وقتی بخش زیادی از خودرو‌ها به‌دلیل فرسودگی در تعمیرگاه هستند یا با ظرفیت کمتر کار می‌کنند، فشار روی واحد‌های باقی‌مانده چند برابر می‌شود و طبیعی است که زمان رسیدن تا بالین بیمار افزایش یابد.
فرسودگی ناوگان اورژانس فقط یک مشکل «تجهیزاتی» نیست
این کارشناس اورژانس می‌گوید: در اورژانس، هر دقیقه اهمیت دارد؛ به‌ویژه در ایست قلبی، سکته مغزی و تروما. کهنه بودن خودرو‌ها به‌طور غیرمستقیم زمان رسیدن را بالا می‌برد. همچنین کمبود نیرو در کنار مأموریت‌های پرتعداد و افزایش تنش‌ها، به فرسودگی شغلی می‌انجامد و خود باعث چرخش نیروی انسانی و کاهش کیفیت خدمات می‌شود.
او می‌افزاید: در حال حاضر تنها ۳۰۰ آمبولانس در شهر تهران فعالیت می‌کنند. در زمان اربعین تعداد قابل توجهی از آمبولانس‌ها به شهر‌های مرزی فرستاده شدند و در حال حاضر نیز بخش دیگری از آمبولانس‌ها به شهر مشهد فرستاده شده‌اند. در واقع مشکل کمبود آمبولانس در کل کشور وجود دارد و هیچ شهری به تنهایی جوابگوی نیاز‌های خود نیست.
