محمد خدابخشی نماینده ارادو مجلس یازدهم و عضو سابق کمیسیون برنامه و بودجه محاسبات مجلس و استاد دانشگاه شهید بهشتی در گفتگوی اختصاصی از،استقلال علمی با حمایت از نشرداخلی از تجربه شخصی تا راهکار ملی،سیاست زدگی درنشریات علمی بین المللی تهدیدی برای پيشرفت دانش ایرانی، تجربه تلخ یک استاد ایرانی وقتی ملیت بر علم غلبه می‌کند تا حمایت مالی از نشریات علمی ، کلید مقاومت دربرابر فشارهای سیاسی جهانی گفت
استقلال علمی با حمایت از نشر داخلی: از تجربه شخصی تا راهکار ملی
محمد خدابخشی ، استاد دانشگاه شهید بهشتي
در شرایطی که پیشرفت علمی کشور بیش از هر زمان دیگری نیازمند دیده‌شدن و تعامل جهانی است، متأسفانه شاهد هستیم که برخی نشریات علمی بین‌المللی با مقالات محققان ایرانی برخوردی کاملاً سیاسی دارند. تجربه شخصی قبلی من گواه این واقعیت است: در پروژه‌ای تحقیقاتی با همکارانی از آمریکا و کانادا، یکی از پژوهشگران آمریکایی صریحاً پیشنهاد داد که به دلیل ملیتم، بهتر است مسئول مکاتبات ارسال مقاله برای چاپ نباشم. این توصیه نه بر اساس معیار علمی، بلکه صرفاً به دلایل سیاسی مطرح شد.
چنین فضایی، که با تحولات و تنش‌های بین‌المللی اخیر تشدید شده، نشان می‌دهد که ما نمی‌توانیم تمامی مسیر تولید و انتشار علم کشور را به شبکه‌های خارجی وابسته کنیم. ضرورت دارد به‌طور جدی از نشریات علمی و پژوهشی داخلی حمایت کنیم تا جامعه علمی کشور از وابستگی ناگزیر به ساختارهای بین‌المللی با رویکردهای سیاسی رهایی یابد.
ما باید به سمت ایجاد مجموعه‌هایی مشابه Elsevier، Springer یا Taylor & Francis در داخل کشور حرکت کنیم. این کار نه‌تنها موجب استقلال در تولید و ترویج دانش خواهد شد، بلکه مرجعیت علمی منطقه‌ای ایران را نیز تقویت می‌کند. ایده ISC گام مثبتی برای نمایه‌سازی نشریات داخلی بود، اما کندی به‌روزرسانی و نبود یک سیستم پویا باعث شده ظرفیت واقعی آن محقق نشود.
در این مسیر، یک راهکار مشخص و عملی این است که کمک‌های مالی به نشریات علمی و پژوهشی به‌عنوان هزینه قابل‌قبول مالیاتی شناسایی شود. این سیاست می‌تواند انگیزه بخش خصوصی و نهادهای مختلف برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های نشر علمی داخلی را افزایش دهد و جایگاه علمی کشور را در برابر فشارهای سیاسی خارجی مقاوم‌تر سازد.
