بقائی: تماس‌های با واسطه بین ایران و آمریکا در روزهای اخیر انجام شده است
«اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری صبح امروز (دوشنبه ۲۸ مهرماه) گفت: امروز روز یادبود ستارخان معروف به «سردار ملی»، یکی از چهره‌های اثرگذار تاریخ ایران، به‌ویژه در دوران مشروطیت است؛ شخصیتی که با رشادت، مقاومت و استقامت خود در دفاع از آزادی و استقلال میهن، نقشی ماندگار در تاریخ معاصر ایران بر جای گذاشت.
بیش از ۸۰ مورد نقض آتش‌بس از سوی رژیم صهیونیستی گزارش شده است
سخنگوی وزارت خارجه با اشاره به اینکه در روزهای اخیر شاهد تحولات بسیار مهمی در عرصه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بوده‌ایم که در بسیاری از آن‌ها جمهوری اسلامی ایران نقشی فعال و تأثیرگذار داشته است، گفت: با این حال، مهم‌ترین تحول در منطقه همچنان مربوط به وضعیت فلسطین است. علی‌رغم تفاهمی که ظاهراً در هفته گذشته منعقد شد، کشتار در سرزمین‌های اشغالی ادامه یافته و بیش از ۸۰ مورد نقض آتش‌بس از سوی رژیم صهیونیستی گزارش شده است؛ اقدامی که به شهادت بیش از ۳۰۰ نفر و مجروحیت نزدیک به صد تن از مردم غزه انجامید. این در حالی است که گذرگاه‌ها همچنان بسته مانده و وعده‌ها درباره ارسال روزانه دست‌کم ۶۰۰ کامیون کمک انسانی به مردم غزه محقق نشده است.
وی ادامه داد: همان‌گونه که از ابتدا پیش‌بینی می‌شد و این نگرانی بارها مطرح گردید، رژیم صهیونیستی بار دیگر به وعده‌های خود عمل نکرد و تأسف‌بارتر آنکه ضامنان آتش‌بس، به‌ویژه آمریکا، با بی‌عملی همیشگی خود عملاً تداوم این جنایات را تأیید کردند.
موضع جنبش عدم تعهد در رد فعالسازی سازوکار پس‌گشت، صرفا یک بیانیه سیاسی نبود
بقائی با اشاره به اینکه برگزاری اجلاس وزرای جنبش عدم تعهد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود، خاطرنشان کرد: این رویداد نه‌تنها بازتابی از نگاه غالب جامعه بین‌المللی نسبت به مخالفت با یک‌جانبه‌گرایی و تأکید بر تداوم حاکمیت قانون در عرصه جهانی بود، بلکه از منظر مصوبات نیز حائز اهمیت است. یکی از مصوبات مهم این اجلاس به تحولات اخیر مربوط به ایران اختصاص داشت؛ جایی که جنبش عدم تعهد حمایت قاطع خود را از موضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص غیرقانونی بودن اقدام سه کشور اروپایی و آمریکا در ادعای بازگرداندن قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت اعلام کرد. این موضع‌گیری تنها یک پیام سیاسی نبود، بلکه بیانگر نگرانی جامعه جهانی از دست‌اندازی برخی قدرت‌ها بر نهادهای بین‌المللی و سوءاستفاده از ارکان سازمان ملل برای پیشبرد سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه است.
ایران خواهان حل اختلاف میان پاکستان و افغانستان از طریق گفت‌وگو است
در بخش دیگری از تحولات منطقه‌ای، درگیری‌های اخیر میان پاکستان و افغانستان در شرق کشور ما نگرانی‌هایی را ایجاد کرد. جمهوری اسلامی ایران همواره بر ضرورت ثبات و امنیت در محیط پیرامونی خود تأکید داشته و از دو طرف خواسته است که اختلافات را از طریق گفت‌وگو حل‌وفصل کنند. خوشبختانه، روز گذشته دو کشور موفق به انعقاد تفاهم آتش‌بس شدند و امید می‌رود این روند به گفت‌وگوهای پایدار برای حل اختلافات، کاهش تنش و جلوگیری از تکرار درگیری‌ها منجر شود.
قطعنامه ۲۲۳۱ از تاریخ ۲۶ مهرماه (۱۸ اکتبر) خاتمه یافته تلقی می‌شود و دبیرخانه شورای امنیت باید بر همین اساس عمل کند
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص موضع مشترک ایران و دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد یعنی چین و روسیه در خصوص پایان قطعنامه ٢٢٣١، گفت:
تحولات اخیر نتیجه یک کارزار همه‌جانبه دیپلماتیک است که طی ماه‌های گذشته، به‌ویژه در یک سال اخیر، در دستور کار وزارت امور خارجه قرار داشت. ما از همان ابتدا با در نظر گرفتن احتمال سوءاستفاده سه کشور اروپایی از سازوکار حل اختلاف در برجام، تلاش کردیم طرف‌های مقابل را به این جمع‌بندی برسانیم که سواستفاده از سازوکار موسوم به پس‌گشت هیچ تاثیری در بهبود روندهای دیپلماتیک نخواهد داشت بلکه باعث پیچیده‌تر شدن موضوع خواهد شد.
وی ادامه داد: در جریان مذاکرات نیویورک و گفت‌وگوهای فشرده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که نهایتاً به «تفاهم قاهره» انجامید مواضع خود را با شفافیت کامل مطرح کردیم. با این حال، متاسفانه طرف‌های اروپایی با تبعیت از سیاست‌های آمریکا، بر بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت که از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ به بهانه برنامه هسته‌ای ایران صادر شده بود تأکید کردند. اما آنچه در عمل رخ داد، مخالفت دو عضو دائم شورای امنیت یعنی روسیه و چین با این اقدام بود. از آنجا که آلمان عضو شورای امنیت نیست، این مخالفت عملاً موجب شد شورا قادر به اتخاذ تصمیمی برای بازگرداندن قطعنامه‌های تحریمی نشود.
بقائی افزود: این یک واقعیت حقوقی روشن است که مبنای آن در اسناد رسمی سازمان ملل نیز منعکس خواهد شد. به دنبال همین روند، اکثریت جامعه بین‌المللی شامل بیش از ۱۲۰ کشور عضو جنبش عدم تعهد حمایت خود را از موضع جمهوری اسلامی ایران اعلام کردند. در این میان، چین و روسیه نقشی بسیار مهم و تعیین‌کننده داشت و روسیه از همان ابتدا با صراحت اعلام کرد که اقدام سه کشور اروپایی نه از منظر حقوقی و نه از لحاظ رویه‌ای هیچ وجاهتی ندارد، چرا که این کشورها خود ناقضان برجام هستند و صلاحیت استفاده از چنین سازوکاری را ندارند.
سخنگوی وزارت خارجه گفت: در دو نوبت شورای امنیت، از جمله دو عضو دائم آن، با این اقدام مخالفت کردند و این موضع در روزهای بعد نیز استمرار یافت و این موضع تداوم پیدا کرد و دیروز نیز ایران، روسیه و چین در نامه‌ای مشترک، مواضع خود را بار دیگر مورد تأکید قرار دادند. این بدان معناست که قطعنامه ۲۲۳۱ از تاریخ ۲۶ مهرماه (۱۸ اکتبر) خاتمه یافته تلقی می‌شود و دبیرخانه شورای امنیت باید بر همین اساس عمل کند. البته ما متوجه هستیم که اقدام سه کشور اروپایی موجب بروز نوعی شکاف در جامعه بین‌المللی و ایجاد آشفتگی حقوقی در شورای امنیت شده است، اما مسئولیت این وضعیت متوجه جمهوری اسلامی ایران نیست، بلکه بر عهده همان سه کشور است. آنچه مسلم است، مخالفت قاطع اکثریت جامعه جهانی با رویکرد آمریکا و متحدان اروپایی‌اش در بهره‌برداری ابزاری از نهادهای بین‌المللی است. ما انتظار داریم این مواضع در عمل نیز خود را نشان دهد و جامعه جهانی اجازه ندهد چند کشور معدود با سوءاستفاده از اختیارات خود در چارچوب منشور ملل متحد، تصمیمات مغرضانه و سیاسی را بر اراده جمعی ملت‌ها تحمیل کنند
رژیم صهیونیستی به هیچ وعده خود عمل نکرده است
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره نگرانی‌های ایران پیرامون تکرار نقض آتش‌بس در غزه گفت: مواضع ما پیرامون غزه روشن است. ما از ابتدای شروع نسل‌کشی بر ضرورت وادار کردن رژیم صهیونیستی به جلوگیری از ادامه کشتار در غزه و نیز ضرورت شکستن حصر غیرانسانی غزه و رساندن کمک‌ها بدون مانع، خروج اشغالگران نظامی از غزه و بازسازی این منطقه تاکید داشتیم. این بحثی است که هیچ کشور و انسان‌مسئولی نمی‌تواند آن را رد کند. هر روزی که از درد و رنج مردم فلسطین کاسته شود، مایه خوشحالی است.
بقائی ادامه داد: اما اینکه ما نگران بودیم و نگرانی خود را اعلام کردیم، بر اساس تجربه است. شما هیچ موردی را نمی‌توانید پیدا کنید که رژیم صهیونیستی قول و وعده‌ای داده باشد و به آن عمل کرده باشد. در لبنان تا الان بیش از پنج هزار مورد نقض آتش‌بس اتفاق افتاده است. در غزه هم فقط در چند روز اخیر بیش از ۸۰ مورد نقض ثبت شده است. در یک مورد، تنها ۱۱ نفر از اعضای یک خانواده را به شهادت رساندند. گذرگاه رفح را هم باز نکردند. بنابراین، اکنون به‌وضوح می‌بینیم که نگرانی ما درست بوده است. رژیم صهیونیستی در ادعاهایش جدی نیست و متأسفانه ضامنان نیز به مسئولیت خود آن‌طور که باید، عمل نکرده‌اند.
حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ به نفع مصالح کشور نبود
سخنگوی وزارت خارجه درباره حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ هم گفت: تصمیم‌گیری در مورد مشارکت در یک روند یا یک رویداد دیپلماتیک ـ آن هم با این سطح از اهمیت ـ حتماً مشمول بررسی‌های دقیق کارشناسی، هم در وزارت امور خارجه و هم در سایر نهادهای ذیربط می‌شود. ما دیدگاه‌ها و نظرات کارشناسی خود را تدوین کردیم و پس از آن، در نهادهای بالادستی مورد توجه و بررسی قرار گرفت. نتیجه‌ای که از این روند بررسی و تحقیق در جنبه‌های مختلف موضوع حاصل شد، این بود که شرکت کردن ما در چنین رویدادی، به نفع مصالح و منافع کشور نیست.
روند همکاری‌های ایران و روسیه در تمامی حوزه‌ها رو به رشد است
اسماعیل بقائی در خصوص همکاری‌های دفاعی میان تهران و مسکو و چهارچوب همکاری گفت: روند همکاری‌های ایران و روسیه در تمامی حوزه‌ها رو به رشد است. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه دارای چند موافقت‌نامه مبنایی و راهبردی را میان خود منعقد کرده‌اند که آخرین آن، موافقت‌نامه «شراکت راهبردی جامع» است که به‌تازگی لازم‌الاجرا شده است. این موافقت‌نامه موضوعات متعدد و متنوعی را از جمله همکاری‌های دفاعی پوشش می‌دهد.
وی ادامه داد: اعتقاد راسخ ما، روسیه و بخش قابل توجهی از جامعه جهانی این است که قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت به همراه محدودیت‌های ناشی از آن در تاریخ ۲۶ مهرماه (۱۸ اکتبر) رسماً خاتمه یافته است، بنابراین همکاری‌های نظامی و دفاعی میان دو کشور در چارچوب موافقت‌نامه‌ها و تفاهم‌نامه‌های موجود با جدیت ادامه خواهد یافت.
اتحادیه اروپا اراده برای ایفای نقش سازنده ندارد/ صدراعظم آلمان به ناتوانی اروپا اعتراف کرده‌است
در ادامه این نشست خبری، خبرنگار ایرنا از سخنگوی وزارت خارجه سوال کرد: این روزها سه کشور اروپایی آلمان و انگلیس و فرانسه موضع همیشگی خود را تکرار میکنند که آماده دیپلماسی و مذاکره با ایران هستند. پاسخ شما چیست؟ چه انتظاری از اروپا دارید؟ چه در حوزه هسته‌ای و چه در سایر موضوعات مهم مرتبط با منطقه؟ اسماعیل بقائی در پاسخ به ایرنا گفت:پاسخ کوتاه این است که «شر نرسانید». سه کشور اروپایی باید نشان دهند که واقعاً اراده و توان لازم را دارند تا بتوانند به‌عنوان طرفی معتبر و قابل اتکا در مذاکرات عمل کنند. متأسفانه تا امروز چنین چیزی مشاهده نشده است. حتی شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد طرف اروپایی خود نیز به ناتوانی یا بی‌ارادگی‌اش در ایفای نقش مثبت و سازنده در تحولات بین‌المللی اذعان دارد.
بقائی ادامه داد: به‌عنوان نمونه، در مصاحبه اخیر صدراعظم آلمان، نکاتی مطرح شده که به‌روشنی بیانگر همین واقعیت است. او تصریح می‌کند که اتحادیه اروپایی، حتی اگر می‌خواست، نمی‌توانست در تحولات مربوط به خاورمیانه نقش‌آفرینی کند. این اظهارنظر در واقع اعترافی است به اینکه اتحادیه اروپایی و به‌ویژه سه کشور عضو آن، از ایفای نقش مثبت و اثرگذار در عرصه بین‌المللی، به‌خصوص در منطقه ما، عاجز هستند.
وی خاطر نشان کرد: او در بخش دیگری از همین گفت‌وگو، نکته‌ای را مطرح می‌کند که شایسته تأمل و البته تأسف است؛ زیرا یادآور همان مواضع غیرقابل قبول و جانبدارانه‌ای است که پیش‌تر در حمایت از اقدامات رژیم صهیونیستی بیان کرده بود. صدراعظم آلمان دلیل ناتوانی اتحادیه اروپا در اثرگذاری بر تحولات منطقه را «نداشتن ابزار جنگی» عنوان می‌کند. این سخن، هم نگران‌کننده است و هم گویای آن است که در درون اتحادیه اروپا نه اراده و نه ظرفیت لازم برای ایفای نقشی سازنده در روندهای منطقه‌ای و جهانی وجود ندارد.
سخنگوی وزارت خارجه گفت: کمااین‌که در موضوع بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت نیز شاهد رویکرد مشابهی از سوی این سه کشور بودیم؛ رویکردی که بازتاب بی‌ارادگی و ناتوانی آن‌ها در درک واقعیات و اتخاذ تصمیمات مسئولانه در قبال تحولات جهانی است.
قطعنامه ۲۲۳۱ بدون تاثیر بر برخی از تعهدات اساسی، خاتمه پیدا می‌کند
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره دیدگاه ایران پیرامون پایان قطعنامه 2231 شورای امنیت و نیز چارچوب حقوقی فعالیت‌های هسته‌ای ایران در آینده توضیح داد: ما به خاتمه قطعنامه ۲۲۳۱ معتقد هستیم و موافقت‌نامه، ملزم به قطعنامه‌ی ۲۲۳۱ بود. بر اساس نصِّ صریح قطعنامه، در روز خاتمه (Termination Day) که ۱۸ اکتبر، برابر با ۲۶ مهرماه بود، این قطعنامه خاتمه پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: در عین حال، بخشی از حقوقی که به‌موجب این قطعنامه برای ایران کسب شده، به‌صورت منطقی تغییری نمی‌کند. در این قطعنامه بر غنی‌سازی ایران و یا مجموعه‌ای از موضوعات که فارغ از این قطعنامه ادامه پیدا میکنند؛ تاکید شده است. اساساً برجام یک تفاهم موقتی بود که قرار بود طرف‌های مقابل، تحریم‌های غیرقانونی را که به بهانه‌ی موضوع هسته‌ای ایران اعمال کرده بودند، رفع کنند و ایران هم مابه ازای آن مجموعه‌ای از اقدامات شفاف‌ساز و اعتمادساز را در رابطه با برنامه هسته‌ای خود بپذیرد.
بقائی افزود: ما این اقدامات را انجام دادیم تا سال ۲۰۱۸ که آمریکا از برجام خارج شد، و حتی یک سال بعد از آن، یعنی تا مِی ۲۰۱۹، پانزده گزارش رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر اجرای کامل تعهدات از سوی ایران تاکید کرد. اما طرف مقابل نمی‌تواند چنین ادعایی کند. عملکرد طرف مقابل از همان ابتدا با مشکل مواجه بود، به‌ویژه بعد از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ که کشورهای اروپایی نیز، به تبعیت از آمریکا، نتوانستند یا نخواستند برنامه و تعهدات خود را اجرا کنند.
سخنگوی وزارت خارجه گفت: لذا، به‌ویژه از ۲۰۱۸ به بعد، هم آمریکا و هم طرف‌های اروپایی برجام ـ یعنی سه کشور اروپایی ـ به‌عنوان ناقضان برجام به‌صورت مستمر تلقی می‌شوند. قطعنامه ۲۲۳۱ خاتمه پیدا می‌کند، بدون اینکه تاثیری بر برخی از تعهدات اساسی که ما داده‌ایم، داشته باشد. ما در آنجا بر عدم تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای؛ تاکید کردیم و ما همچنان بر همان موضع پایبندیم. در رابطه با ضمیمه قطعنامه ۲۲۳۱ هم، از نگاه حقوقی وضعیت آن با خود قطعنامه ۲۲۳۱ متفاوت است.
نماینده ویژه روسیه در امور سوریه به منظور رایزنی با مقام های ایرانی در تهران است
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای درباره میانجگیری رئیس‌جمهور روسیه میان ایران و آمریکا با توجه به سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی به این کشور گفت: به صورت مستمر و طبیعی با دوستان خود در منطقه در رابطه با موضوعاتی که به نوعی به امنیت کشورمان مرتبط می‌شود، در تماس هستیم. تماس‌ها با روسیه هم به همین ترتیب در سطوح مختلف ادامه دارد و همین امروز نماینده ویژه روسیه در امور سوریه، آقای لاورنتیِف، با مقام‌های ذیربط در وزارت خارجه و خارج از وزارت خارجه دیدار دارند. بنابراین، این تماس‌ها در چارچوب مشورت‌های منظمی است که بین ایران و روسیه، در رابطه با هم موضوع هسته‌ای و هم سایر موضوعات دوجانبه، ادامه دارد.
بیست سال حضور آمریکا و ناتو در افغانستان، غیر از ناامنی، چیزی به ارمغان نیاورد
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آمریکا درصدد بازگشت به پایگاه بگرام در افغانستان است. واکنش وزارت خارجه به این موضوع چه خواهد بود، گفت: من باز شما را ارجاع می‌دهم به تجربه‌ی نه چندان قدیمی از حضور آمریکا در افغانستان. بیست سال حضور این کشور و ائتلاف ناتو در افغانستان، غیر از ناامنی، تروریسم و افزایش مواد مخدر، چیزی به ارمغان نیاورد. کشورهای منطقه موضع یکسانی دارند. در جریان اجلاس چهارجانبه در نیویورک و بعد از آن در مسکو، این موضوع برجسته شد و کشورهای منطقه بر ضرورت احترام به تمامیت سرزمینی افغانستان و اینکه حضور نیروهای بیگانه در منطقه پیرامونی، قطعاً میتواند باعث تقویت ناامنی و افزایش مشکلات برای همه کشورهای منطقه شود؛ تاکید کردند.
خواستار خودداری جامعه جهانی از وجاهت دادن به ادعای سه کشور اروپایی و آمریکا مبنی بر بازگشت قطعنامه‌های تحریمی هستیم
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه گفت:این نخستین بار نیست که ایالات متحده از شورای امنیت سوءاستفاده می‌کند؛ چه به‌صورت مستقیم و چه از طریق اعمال نفوذ بر سایر اعضای شورا. نمونه روشن آن، وتوهای متعددی است که در چند دهه گذشته برای جلوگیری از هرگونه اقدام علیه رژیم صهیونیستی اعمال کرده است. تنها در دو سال اخیر، دست‌کم شش مورد وتو برای ممانعت از اقدام در قبال جنایات و نسل‌کشی‌های رژیم صهیونیستی صورت گرفته است.
وی ادامه داد: در سال ۲۰۲۰ نیز آمریکا تلاش کرد از شورای امنیت برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران سوءاستفاده کند؛ با این تفاوت که در آن زمان سه کشور اروپایی، به همراه دیگر اعضای شورا، اراده و جدیت بیشتری نشان دادند و مانع از این سوءاستفاده شدند. بنابراین، این موضوع متاسفانه سابقه دارد. اما آنچه در هفته‌های اخیر رخ داد، از این منظر بی‌سابقه بود که سه کشور اروپایی، بدون آنکه هیچ صلاحیت قانونی یا منطقی داشته باشند، مدعی شدند به دلیل آنچه «عدم اجرای تعهدات برجامی از سوی ایران» می‌خوانند، می‌توانند قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت در سال ۲۰۱۵ را بازگردانند.
بقائی خاطرنشان کرد: از همان زمان، جمهوری اسلامی ایران، روسیه، چین و شمار زیادی از کشورها با این اقدام مخالفت کردند. استدلال‌های حقوقی ما درباره غیرقانونی بودن این اقدام، در مکاتبات متعدد، بیانیه‌های وزارت امور خارجه، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها ارائه شده است و نیازی به تکرار آن در اینجا نیست. اما واقعیت امروز این است که در سطح شورای امنیت هیچ تصمیمی هیچ «Decision» برای بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده علیه ایران اتخاذ نشده است. افزون بر این، دو کشور عضو دائم شورا به‌همراه چهار کشور غیر دائم، دیدگاه حقوقی خود را به‌صراحت اعلام کرده‌اند. تأکید می‌کنم که این موضع صرفاً پیش از اقدام سه کشور اروپایی مطرح نشده بود، بلکه پس از ادعای آن‌ها مبنی بر فعال شدن «اسنپ‌بک» نیز با اصرار تداوم یافت. آخرین نمونه آن، نامه سه‌جانبه ایران، روسیه و چین است که دیروز به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارسال شد.
سخنگوی وزارت خارجه افزود: کشورهای عضو جنبش عدم تعهد نیز آشکارا از این موضع حمایت کردند و کشورهای عضو «گروه دوستان منشور» در نیویورک نیز موضع مشابهی اتخاذ نمودند. از نگاه ما، واقعیت کاملاً روشن است و تنها یک واقعیت وجود دارد: سوءاستفاده از یک فرآیند با بد نیتی نمی‌تواند هیچ ارزش یا اثر حقوقی داشته باشد. از این رو، جمهوری اسلامی ایران از طریق مکاتبات رسمی، چه در تهران از مسیر سفارتخانه‌ها و چه از طریق نمایندگی‌های خود در خارج از کشور، جامعه جهانی را نسبت به این واقعیت آگاه کرده و خواستار خودداری آنان از هرگونه اقدامی شده است که به ادعای سه کشور اروپایی و آمریکا مبنی بر بازگشت قطعنامه‌های تحریمی وجاهت بخشد.
وی خاطرنشان کرد: آنچه امروز از آن به‌عنوان «آشفتگی حقوقی» یاد می‌کنم، ناشی از تعارض صریح میان مفاد قطعنامه‌های لغوشده و مفاد موجود در قطعنامه ۲۲۳۱ است. این دو مجموعه مقررات از نظر حقوقی کاملاً ناسازگارند و نمی‌توان آن‌ها را به‌طور هم‌زمان معتبر دانست. به همین دلیل است که مسئولیت این وضعیت متوجه سه کشور اروپایی است و آنان باید پاسخگوی اقدام غیرقانونی و مخرب خود باشند.
آژانس باید شخصیت و عدم وابستگی خود را به ارکان قدرت بین‌المللی حفظ کند
سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به تازه‌ترین اظهارات دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیرامون اورانیوم 400 کیلو اورانیوم غنی‌شده ایران گفت: آژانس به‌عنوان نهاد مسئول و فنی در رابطه با فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز کشورها، نقش بسیار مهمی دارد و مادامی که بر اساس صلاحیت‌ها و اختیارات خود و به دور از اعمال نظر و فشار سیاسی برخی از اعضا عمل کند، مورد احترام ماست.
وی ادامه داد: آن چیزی که ما نسبت به آن معترض و منتقد بودیم و باز هم تکرار می‌کنیم، این است که آژانس باید شخصیت و عدم وابستگی خود را به هیچ یک از ارکان قدرت بین‌المللی حفظ کند و اجازه ندهد در فعالیت‌ها، در تصمیم‌گیری‌ها و در گزارش‌دهی‌های فنی، اغراض و مطامع سیاسی برخی از کشورها، خصوصاً آمریکا و سه کشور اروپایی، که متأسفانه ثابت کرده‌اند هیچ حد و مرزی در سوءاستفاده از سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی قائل نیستند، اعمال شود. آژانس نباید اجازه دهد که مورد سوءاستفاده قرار بگیرد.
یکی از وظایف اصلی وزارت امور خارجه و شخص وزیر، ایجاد اجماع در میان ارکان مختلف حاکمیت برای تسهیل و هماهنگی در روندهای مرتبط با سیاست خارجی است
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص حضور اخیر وزیر امور خارجه در کمیسیون امنیت ملی گفت: آقای دکتر عراقچی، به عنوان عضو هیئت دولت و بخشی از قوه مجریه، طبیعتاً باید در یکی از نهادهایی که پاسخگو و موظف به ارائه گزارش هستند حضور یابند؛ و آن نهاد، مجلس شورای اسلامی است. این روند کاملاً طبیعی و شناخته‌شده‌ای است که وزرا عملکرد خود را به نمایندگان مردم توضیح دهند و مجلس را در جریان امور قرار دهند. در واقع، به‌جای انتقاد، باید از وزارت امور خارجه به دلیل این سطح از تعامل و هماهنگی با مجلس تقدیر کرد؛ چراکه این وزارتخانه همواره کوشیده است مجلس را در جریان تحولات سیاست خارجی کشور قرار دهد. یکی از وظایف اصلی وزارت امور خارجه و شخص وزیر، ایجاد اجماع در میان ارکان مختلف حاکمیت برای تسهیل و هماهنگی در روندهای مرتبط با سیاست خارجی است، و در این راستا نیز تلاش‌های قابل‌توجهی صورت گرفته است.
دیپلماسی پارلمانی برای ایران حائز اهمیت ویژه است
سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص حضور هیات پارلمانی ایران در اجلاس بین‌المللی گفت: در مورد اهمیت دیپلماسی پارلمانی نیز باید تأکید کرد که این حوزه برای جمهوری اسلامی ایران جایگاه بسیار مهمی دارد. در اجلاس‌های اتحادیه بین‌المجالس (IPU)، ایران همواره نقش فعالی ایفا کرده و اثرگذار بوده است. در شرایط کنونی، که خصوصا روندهای یک‌جانبه‌گرایانه و خطرناک در سطح بین‌المللی در حال مشاهده است، اهمیت نقش پارلمان‌ها بیش از گذشته نمایان می‌شود. پارلمان‌ها می‌توانند با تعامل سازنده و هماهنگی میان خود، برای حفظ اصول منشور ملل متحد، تقویت چندجانبه‌گرایی، و جلوگیری از روندهایی که به زیان صلح و امنیت بین‌المللی است، نقش‌آفرینی مؤثر داشته باشند.
ایران مصمم به توسعه رابطه با هند در همه حوزه ها است
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به این سوال که آیا وزارت خارجه بعد از اجرای اسنپ‌بک، به مناسبات تجاری با هند ادامه خواهد داد، گفت: هند یکی از اعضای بنیانگذار جنبش عدم تعهد است؛ هند کشور بسیار مهمی است؛ ما رابطه بسیار ارزشمندی با این کشور داریم و مصمم هستیم که این ارتباط خوب را در همه حوزه‌ها ادامه دهیم. اگر من اسم نبردم، به این معنا نیست که نقش هند یا سایر کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، سایر کشورهایی که با ما همیشه رابطه خوبی داشتند، اهمیت ندارد؛ دلیل نام بردن من از چین و روسیه به جهت عضویت‌شان به عنوان اعضای دائم شورای امنیت بود.
وضعیت تالاب هورالعظیم یکی از محورهای رایزنی ایران با عراق است
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به پرسشی در مورد تالاب هورالعظیم و اینکه آیا وزارت خارجه با مقام های عراق در این خصوص رایزنی داشته است یا خیر، گفت: بله، ما بخش حقوقی ما و اداره مرزی ما، یکی از موضوعاتی که با طرف‌های عراقی همیشه صحبت میکنند همین موضوع است؛ همین‌طور اداره کل توسعه پایدار و محیط‌زیست ما که متولی مباحث مربوط به محیط زیشت است.
ایران از برقراری آتش بس میان افغانستان و پاکستان استقبال می کند
اسماعیل بقائی در پاسخ به پرسشی درباره اینکه تحلیل ایران درباره علت آغاز درگیری میان افغانستان و پاکستان، چیست؟ گفت: تحلیل‌های مختلفی وجود دارد در مورد اینکه چرا این درگیری شروع شد و ادامه پیدا کرد؛ آنچه که الان مهم است برای ما به عنوان جمهوری اسلامی ایران، به عنوان همسایه هر دو کشور مسلمان، این است که ما شاهد کاهش تنش، توقف درگیری و ان‌شاءالله صلح پایدار بین دو کشور باشیم. تأکید می‌کنم که صلح و ثبات در منطقه پیرامونی برای ما بسیار مهم است؛ هر آنچه که در افغانستان یا پاکستان اتفاق بیفتد، حتماً آثار و تبعاتش متوجه ما هم خواهد بود؛ بنابراین ما از امضای تفاهم آتش بود بین پاکستان و افغانستان استقبال می‌کنیم.
تداوم تماس‌ها میان ایران و طرف‌های مقابل از طریق واسطه‌ها به معنای آغاز مذاکرات رسمی با آمریکا نیست
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که آیا مصر میانجی جدید میان ایران و آمریکا است، گفت: تماس‌ها میان ایران و طرف‌های مقابل از طریق واسطه‌ها کم‌وبیش ادامه دارد، اما این به معنای آغاز مذاکرات رسمی نیست. مذاکره زمانی معنا پیدا می‌کند که طرفین به جمع‌بندی و درک مشترکی از احترام متقابل به حقوق و نگرانی‌های یکدیگر برسند، و در شرایط برابر وارد گفت‌وگو شوند؛ در حالی‌که اکنون چنین شرایطی فراهم نیست. مادامی که مطالبات و انتظارات زیاده‌خواهانه وجود داشته باشد در هیچ موقعیتی زمینه مذاکره و تفاهم شکل نمی‌گیرد.
وی ادامه داد: طبیعی است که برخی کشورها، از جمله مصر، در این یک سال کوشیده‌اند از ظرفیت‌های خود برای کاهش تنش‌ها استفاده کنند. با این حال، در دیدارها و تماس‌های دیپلماتیک میان ایران و مصر، تمرکز اصلی بر تحولات غزه و ضرورت توقف فوری جنایات رژیم صهیونیستی بوده است. مصر، به عنوان یکی از ضامنان تفاهم آتش‌بس در غزه، نقش مهمی در این روند دارد و ایران نیز در تمامی گفت‌وگوهای خود این موضوع را با جدیت دنبال می‌کند
موافقت نهادهای مختلف با برگزاری اجلاس دیپلماسی استانی
سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص دومین اجلاس دیپلماسی استانی نیز گفت: این تنها موضوع وزارت امور خارجه نیست و اتفاق نظر در ارکان مختلف در وزارتخانه های مختلف اقتصادی و تجاری و وزارت خارجه که این ابتکار میتواند مفید باشد. در این نشست‌ها، استانداران استان‌های ذیربط اینجا مشخصات استانداران خراسان‌ها و سفرای ما در کشورهای همسایه، چین و روسیه و فعالان بازرگانی که روی کشورهای همسایه در شرق و شمال شرق متمرکز هستند، حضور دارند. ما امیدواریم با استمرار اینگونه نشست‌ها در استان‌های مختلف هم بخش‌های مختلف اداری کشور با ظرفیت استان‌ها آشنا شوند و هم امکان تماس و ارتباط بین فعالان اقتصادی استانی با کشورهای متناظر ایجاد شود و به روان شدن فعالیت‌های اقتصادی و تجاری با کشورهای همسایه کمک کند.
انتظار ما این است که کشورهای جنبش عدم تعهد در عرصه عمل هم مواضع خود در حمایت از ایران را اجرایی کنند
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره دستاوردهای سفر وزیر امور خارجه به اوگاندا و حمایت کشورهای جنبش عدم تعهد از ایران گفت: اجلاس اوگاندا، نوزدهمین اجلاس میان‌دوره وزرای خارجه جنبش عدم تعهد بود. اوگاندا ریاست دوره‌ای جنبش را بر عهده دارد و بنابراین میزبانی این اجلاس هم به همین مناسبت بود. ما از این فرصت هم برای گفتگو با کشورهای آفریقایی به دلیل اهمیتی که برای این کشور قائل هستیم، استفاده کردیم. سال گذشته هم اجلاس ایران و آفریقا برگزار شد و کشورهای آفریقایی در سطح خوبی در نمایشگاه دستاوردهای صادراتی ایران شرکت کردند و آن رویداد تأثیر بسیار مهمی در ارتقای روابط تجاری ما با کشورهای آفریقایی داشت.
وی ادامه داد: در سطح جنبش عدم تعهد، متونی که در بیانیه پایانی در رابطه با موضوعات منطقه و خصوصاً بحث هسته‌ای، به تصویب رسید، بسیار مهم است. محکومیت قاطع تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران و نیز حمایت از قربانیان سلاح‌های شیمیایی، از مواردی بود که در این سند گنجانده شد. موضوع مهم دیگر حمایت جنبش از دیدگاه ایران، روسیه و چین در رابطه با موضوع هسته‌ای ایران بود و تاکید بر این که ادعای سه کشور اروپایی مبنی بر بازگشت قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت علیه ایران هیچ وجاهت و مبنای قانونی ندارد.
بقائی گفت: کشورها حتماً بر اساس مواضع صریح سیاسی که می‌گیرند، عملکرد خود را تنظیم میکنند. بنابراین، انتظار ما این است که در زمان اجرا نیز این مواضع لحاظ شود. چون ما اصلاً قائل به این نیستیم که اتفاقات اخیر تحول خاصی ایجاد کرده یا ایجاد خواهد کرد، سازوکارهایی در سطح سازمان ملل متحد و شورای امنیت برای عملیاتی کردن ادعای سه کشور اروپایی و آمریکا ایجاد نشود. بنابراین، امیدواریم که در عمل نیز نتایج این کارزار دیپلماتیک را ببینیم.
درباره اسنپ‌بک و برجام، روایت داخلی درست است/ اسنپ‌بک راه‌حلی برای رسیدن به اعتماد و تفاهم میان دو طرف بود
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره مباحث اخیر پیش آمده پیرامون نحوه قرار گرفتن اسنپ‌بک در برجام و ادعاهای مطرح شده در این زمینه از سوی طرف‌های داخلی و خارجی و اعتبار هریک از این ادعاها گفت: روایت داخلی در این زمینه درست است در مورد این موضوع بسیار صحبت شده است و هر اتفاق و تصمیمی باید در ظرف زمان و مکان خودش ارزیابی کنیم. آنچه که به اسنپ‌بک، موسوم شد؛ یک راه‌حل بود برای اینکه دو طرف به یک نتیجه و تفاهمی برسند. در آخرین روزهای مذاکرات برجام، به دلیل شدت بی‌اعتمادی که هم ما نسبت به آن‌ها داشتیم و هم آن‌ها نسبت به ما، تاکید داشتیم که باید زیرساخت‌های هسته‌ای‌مان حفظ شود. تاکید داشتیم که به هیچ عنوان غنی‌سازی صفر را نمی‌پذیریم؛ کما اینکه درخواست قطعنامه‌های سازمان ملل متحد از ایران این بود که غنی سازی باید به صفر برسد و عملاً صنعت هسته‌ای ایران تعطیل شود.
وی ادامه داد: ما چنین چیزی را نمی‌پذیرفتیم و هر آن هم این امکان برای ما وجود داشت، کما اینکه نشان دادیم بعد از خروج آمریکا از برجام و بعد از اینکه یک سال صبر کردیم، از ۲۰۱۹ به بعد، زمانی که اراده کردیم، توانستیم مجدداً مواردی که طبق تعهدات برجامی متوقف کرده بودیم یا محدود کرده بودیم، بازیابی کنیم. طرف مقابل مدعی بود که ما هم برای تضمین اجرای تعهدات ایران نیازمند یک سازوکار هستیم؛ نیازمند تضمینی هستیم و آن تضمین قاعدتاً چیزی نمی‌تواند باشد جز قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت. ابتکارهای مختلفی مطرح شد؛ این ابتکار که هر شش ماه یک‌بار چیزی شبیه اسنپ‌بک ممکن است اتفاق بیفتد، هر شش ماه یک‌بار مجوز جدیدی صادر شود برای تداوم لغو تحریم‌های ایران، که اصلاً منطقی نبود.
سخنگوی وزارت خارجه گفت: نهایتاً، به این راه حلی رسیدیم که در حین اجرا، اگر طرف‌های مقابل احساس کنند که ایران تعهدات خود را اجرا نکرده، در یک فرایند می‌توانند تحریم‌ها را برگردانند، عملاً زمینه چنین اتفاقی هیچگاه فراهم نشد؛ به خاطر اینکه ایران هیچ‌وقت برجام را نقض نکرد و آن چیزی که اکنون اتفاق افتاده، سوءاستفاده از آن سازوکار حل اختلاف است.
درباره محور گفت و گوی پوتین و جولانی اطلاعات خاصی ندارم
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره جزئیات گفت‌وگو جولانی در روسیه گفت: درباره این موضوع و اینکه آیا در دیدارهای مقامات روسیه و سوریه درباره ایران گفت‌وگویی صورت گرفته یا نه، اطلاعی ندارم. دبیر شورای عالی امنیت ملی به روسیه سفری داشتند و من باید سؤال کنم که در آن جلسه چه مواردی بحث شده است اما در حال حاضر کلیات آن را می‌دانیم. در مورد سفر نماینده ویژه‌ی روسیه در امور سوریه، هم اکنون این سفر در حال انجام است و من هفته آینده به پرسش‌ها در این زمینه پاسخ خواهم داد.
سلاح مقاومت، موضوعی است که باید توسط خود فلسطینی‌ها تصمیم‌گیری شود
سخنگوی وزارت امور خارجه در رابطه ادعای خلع سلاح حزب‌الله لبنان از سوی رژیم صهیونیستی هم گفت: این به همان نگرانی که ما از ابتدا مطرح کردیم، باز می‌گردد که به عادت رژیم صهیونیستی در بهانه‌جویی یا بهانه‌سازی برای طفره رفتن از ایفای تعهدات اشاره دارد. این امر جدیدی نیست.
وی ادامه داد: موضوع سلاح مقاومت، همان‌طور که در بیانیه‌های حماس ذکر شد، موضوعی است که باید توسط خود فلسطینی‌ها در مورد آن تصمیم‌گیری شود. اینکه رژیم صهیونیستی یا نمایندگان آمریکا، که عملاً نمی‌توانیم آن‌ها را از رژیم صهیونیستی جدا کنیم، چنین مواردی را مطرح میکنند، به نظر می‌رسد باز زمینه‌سازی برای تکرار بدعهدی‌های گذشته باشد. این موضوع همچنین ایجاب می‌کند که جامعه جهانی مراقبت کند، برای پیشگیری از تداوم یا تشدید کشتار و نسل‌کشی در غزه.
در راستای ساماندهی به حضور اتباع خارجی در کشور مجموعه اقداماتی را انجام دادیم
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص وعده اعطای ویزای کار برای اتباع افغانستانی گفت: ما بصورت کلی در راستای ساماندهی به حضور اتباع خارجی در کشور مجموعه اقداماتی را انجام دادیم . در همین ارتباط نوع و نحوه صدور روادید برای متقاضیان افغانستانی را تنظیم کردیم که این یکی از مواردی است که در دستور کار ما بوده و نکته آقای مدیرکل هم اشاره به همین موضوع دارد.
درباره حضور در نشست آتی مصر با موضوع غزه، در حال بررسی هستیم
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره حضور ایران در نشست آتی مرتبط با غزه و نیز کمک تهران به بازسازی غزه گفت: درباره حضور ایران در نشست آتی در مصر برای بازسازی غزه هنوز به جمع‌بندی نرسیده‌ایم و باید بررسی کنیم. اما در مورد اصل کمک به فلسطینی‌ها، ما در همان بیانیه اولیه هم تأکید کردیم که علاوه بر توقف نسل‌کشی و خروج اشغالگران، هر کمکی که بتوانیم به مردم غزه انجام دهیم، دریغ نخواهیم کرد.
شرایط لازم برای آغاز مذاکرات رسمی و جدی هنوز فراهم نیست
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص اظهارات استیو ویتکاف مبنی بر اینکه تماس‌هایی از ایران دریافت کرده است، گفت: تماس‌های غیرمستقیم و با واسطه بین ایران و طرف‌های مقابل، همچون گذشته، کم‌وبیش ادامه دارد و در این چارچوب، واسطه‌ها پیام‌هایی میان طرفین تبادل کرده‌اند. با این حال، نمی‌توان گفت که ایران در آستانه ورود به یک روند مذاکراتی قرار دارد؛ همان‌طور که پیش‌تر توضیح داده شد، شرایط لازم برای آغاز مذاکرات رسمی و جدی هنوز فراهم نیست.
موضوع هسته‌ای ایران به هیچ عنوان موضوع اختلافی بین‌المللی نیست/ مسیر گفت‌وگو بسته نیست
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به پرسشی درباره اینکه برخی معتقدند با تخریب تاسیسات هسته ای ایران، برنامه هسته ای ایران دیگر موضوع مذاکره نمی تواند باشد، گفت: اساساً ما اعتقاد نداریم که موضوع هسته‌ای ما موضوع اختلاف بین‌المللی است؛ این را به اصرار و اجبار سه کشور اروپایی و آمریکا از ابتدا از سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ وارد دستور کار سازمان ملل متحد کردند.موضوع هسته‌ای ایران به هیچ عنوان موضوع اختلافی بین‌المللی نیست؛ بهانه‌ای است که در وهله نخست رژیم صهیونیستی ابداع کرد و متأسفانه بر سازمان ملل متحد تحمیل نمود و بعد از آن هم سه کشور اروپایی و آمریکا به بهانه‌های مختلف این را ادامه دادند.
وی ادامه داد: در عین حال، این واقعیت هست که این بهانه کماکان ادامه دارد؛ ما همیشه گفتیم که به موضوع هسته‌ای ایران بر اساس حقوق ایران طبق معاهده منع اشاعه باید نگاه کرد؛ حق جمهوری اسلامی ایران، حق ملت ایران برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای، حقی نیست که کسی بخواهد برای ما به رسمیت بشناسد؛ حقی است که به موجب عضویت در آن معاهده ما از آن برخوردار هستیم. در مورد ورود به هر روند دیپلماتیک، هر زمان که واقعاً این جمع‌بندی از سوی طرف‌های مقابل صورت بگیرد که حاضرند در یک گفتگوی معقول و با در نظر گرفتن منافع و حقوق مشروع ایران گفتگو کنند، فکر می‌کنم مسیر بسته نیست.
تبعیض نژادی نهادینه‌شده در سطوح مختلف حکمرانی آمریکا، یک امر واقعی است
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره برخورد پلیس آمریکا با زن سیاه‌پوست و آسیب وی در اثر ضربات، گفت: ما قصد نداریم عادت آمریکا در دخالت در امور دیگر کشورها را الگوبرداری کنیم ولی همیشه نسبت به ضرورت احترام به حقوق همه اقشار جامعه آمریکا، خصوصاً سیاه‌پوستان و رنگین‌پوستان و آفریقایی‌تبارها، تاکید کرده‌ایم.
این یک معضل است، حقیقتاً فارغ از بحث‌های سیاسی و اختلافات سیاسی که ما با آمریکا داریم. موضوع تبعیض نژادی و نژادپرستی نهادینه‌شده در سطوح مختلف حکمرانی آمریکا، به ویژه در بخش انتظامی و پلیس، یک امر واقعی است. گاهی یک مورد یا یک اتفاق باعث می‌شود که یادآوری شود هم به جامعه آمریکا و هم به جامعه بین‌المللی که این یک واقعیت است و متاسفانه در یک سال اخیر تشدید شده، به دلیل برخی از سیاست‌های رسمی دولت آمریکا.
بقائی خاطرنشان کرد: ما واقعه جورج فلوید را داریم که باز یک فرد سیاه‌پوست مورد آزار پلیس قرار گرفت، کشته شد و جریاناتی که بعد از آن حادث شد. در این مورد هم حقیقتاً صحنه بسیار منزجرکننده و بسیار رقت‌بار است که یک پلیس اینگونه با خشونت با یک خانم سیاه‌پوست در مقابل چشمان فرزندانش برخورد کند.این‌ها نقض فاحش حقوق بشر است و قاعدتاً آمریکا به‌عنوان عضو بسیاری از اسناد بین‌المللی حقوق بشر در این زمینه باید پاسخگو باشد و اقداماتی را برای جلوگیری از تکرار این موارد اتخاذ کند.
