زیرمیزی به قیمت کنارهگیری / سکههایی که کار دست معاون وزیر داد
پس از انتشار نامهای از مادر یک بیمار در بندرعباس مبنی بر دریافت «زیرمیزی» پنج سکه بهار آزادی توسط جلیل حسینی، معاون سابق وزیر بهداشت، او از سمت خود کنارهگیری کرد و وزیر بهداشت علی جعفریان را به سرپرستی معاونت آموزشی منصوب کرد. این ماجرا بار دیگر بحران شفافیت، تعرفهها و اخلاق حرفهای در نظام سلامت کشور را به صحنه عمومی کشاند.
به گفته این مادر بندرعباسی، حسینی گفته بود: «اگر سکه نداری، باید سه تا چهار سال در بیمارستان دولتی تجریش منتظر نوبت عمل باشی.»
انتشار این نامه در فضای مجازی و رسانههای داخلی واکنش گستردهای ایجاد کرد. اندکی پس از آن، وزیر بهداشت علی جعفریان، علیرغم عدم واکنش رسمی به اصل خبر، جلیل حسینی را از سمت معاونت آموزشی برکنار و خود به عنوان سرپرست منصوب کرد.
نظام سلامت و رسوایی «زیرمیزی»
جلیل حسینی، متخصص جراحی کلیه و فلوشیپ اورولوژی ترمیمی، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس انجمن اورولوژی آسیا بوده است. در پایگاه اطلاعرسانی او، به عنوان پزشکی پیشتاز در پژوهش و درمان معرفی شده که مسئولیت اجتماعی را در عمل به نمایش گذاشته است. اما حالا نام او با پدیدهای مذموم در نظام سلامت ایران، یعنی «زیرمیزی»، گره خورده است.
این تضاد میان تصویر رسمی و افشای دریافت مبالغ خارج از تعرفه، نشان از عمق بحرانی دارد که نظام سلامت کشور با آن دست به گریبان است؛ بحرانی که در آن دستمزدهای ناکافی پزشکان، تورم بالا و تعرفههای ناعادلانه بستر رشد این پدیده شده است.
زیرمیزی؛ نشانهای از ناکارآمدی سیستم
رشد زیرمیزی در نظام سلامت ایران نه تنها به دلیل کمبود نظارت است، بلکه به وضعیت نامتوازن تعرفهها و دستمزدها بازمیگردد. کارشناسان حوزه سلامت معتقدند تعرفههای پزشکی در دهه اخیر به شکل نامتوازن رشد کرده و حتی افزایش تعرفههای امسال (حدود ۴۶ درصد) نتوانسته رضایت جامعه پزشکی را جلب کند.
در همین حال، ظهوریان، نماینده مجلس در گفتوگو با رسانهها به تفاوت افزایش تعرفهها با رشد دستمزد کارمندان و حقوق کارگران اشاره کرده و تاکید کرده است که در این شرایط، پزشکان با فشار اقتصادی مواجه شده و برخی به سمت دریافت زیرمیزی سوق پیدا کردهاند.
واکنشها و پیامدها
این حادثه واکنش گسترده رسانهها و افکار عمومی را به دنبال داشته است. برخی کارشناسان معتقدند این رسوایی، فرصت مناسبی است تا دولت، نظام پزشکی و نهادهای نظارتی ضمن اصلاح تعرفهها و کنترل پرداختهای غیرقانونی، اعتماد عمومی را بازسازی کنند.
رئیس سازمان نظام پزشکی پیش از این افزایش تعرفهها را با نمونههای کشورهای دیگر توجیه کرده بود و دریافت زیرمیزی را «راه جبران قانونی تعرفهها» عنوان کرده بود، اما افکار عمومی و رسانهها این توضیح را کافی نمیدانند.
بحران ساختاری در نظام سلامت ایران
رسوایی جلیل حسینی، فراتر از یک پرونده شخصی، نمایانگر بحران ساختاری در نظام سلامت ایران است؛ بحرانی که شامل نبود شفافیت مالی، نابرابری در دستمزدها و ناکارآمدی نظارت میشود. تجربه نشان داده هرگاه این مشکلات بدون اصلاح ساختاری ادامه یابد، فشار اقتصادی و اخلاقی بر بیماران و پزشکان افزایش مییابد و اعتماد عمومی به نظام سلامت کاهش مییابد.
تحلیلگران معتقدند این حادثه میتواند به نقطه عطفی برای بازنگری در تعرفهها، افزایش نظارت و تقویت شفافیت تبدیل شود. برخی رسانههای بینالمللی نیز از این ماجرا به عنوان نمونهای از چالشهای سیستم سلامت در کشورهای در حال توسعه یاد کردهاند و تاکید دارند که بدون اصلاحات، چنین اتفاقاتی همواره تکرار خواهد شد.
به نظر میرسد وزیر بهداشت با انتصاب علی جعفریان به عنوان سرپرست معاونت آموزشی، قصد دارد ضمن بازگرداندن آرامش، مسیر اصلاح ساختاری و بازسازی اعتماد را آغاز کند؛ اقدامی که میتواند در بلندمدت نظام سلامت ایران را به سمت شفافیت، کارآمدی و عدالت هدایت کند.
