رهبران اروپایی در جریان سفر پنجروزه رئیسجمهور ترامپ به اسکاتلند، طبق یک برنامهریزی دقیق عمل کردند. آنها به او فشار آوردند، اما با احتیاط و فقط تا حدی، برای جلب مشارکت بیشتر ترامپ در موضوعاتی که برای اروپا اهمیت دارد. او را تحسین کردند. و از همه مهمتر، از انتقاد علنی او پرهیز کردند
با استفاده از این استراتژی که طی ماهها آزمون و خطا شکل گرفته بود، رهبران اروپایی وارد یک بازی حساس «هل دادن و عقب کشیدن» با ترامپ شدند؛ کسی که تهدید کرده بود اوکراین و ناتو را رها میکند و بازارهای آمریکا را به روی اروپا میبندد، و اتحادیه اروپا را نهادی توصیف کرده بود که «برای ضربه زدن به ایالات متحده تشکیل شده است.»
و تا حدی موفق بودند. رهبران اتحادیه اروپا با توافق تجاریای موافقت کردند که بسیاری آن را بیش از حد به نفع ترامپ میدانند و فرانسویها آن را عقبنشینی عمدهای تلقی میکنند، اما در عوض توانستند رئیسجمهور آمریکا را به عقبنشینی از شدیدترین تهدیدهای تعرفهایاش وادار کنند. آنها همچنین توانستند دستکم در برههای کوتاه، ترامپ را به تغییر مواضعش در زمینههایی وادار کنند که برای اروپا حیاتی محسوب میشود. او را راضی کردند که کمکهای بیشتری برای کودکان گرسنه غزه وعده دهد و رویکرد تهاجمیتری در برابر ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، اتخاذ کند؛ از جمله کاهش زمانی که به پوتین برای پایان دادن به جنگ اوکراین داده بود.
به گزارش نیویورکتایمز، این دیدارها که در زمینهای گلف متعلق به ترامپ برگزار شد، نقطه اوج دورهای غیرمنتظره در هفتههای اخیر بود که طی آن رهبران اروپایی موفق شدند ترامپ را قانع کنند از کمک نظامی به اوکراین حمایت کند و در ناتو باقی بماند، آن هم پس از آنکه سایر کشورها سهم مالی خود را افزایش دادند.
چارلز کاپچان، پژوهشگر ارشد شورای روابط خارجی و استاد روابط بینالملل در دانشگاه جورجتاون، گفت: «آنها کمکم یاد گرفتهاند چطور با ترامپ رفتار کنند، و حالا بعد از شش ماه، میشود گفت که رابطه میان ایالات متحده و اروپا بسیار بهتر از چیزی است که سه ماه پیش انتظار میرفت.» او افزود: «با این حال، هیچکس نمیداند ترامپ فردا چه خواهد کرد.»
بهجز در مجارستان، بیشتر مردم اروپا دیدگاه مثبتی نسبت به ترامپ ندارند. اما بسیاری از رهبرانشان یاد گرفتهاند چطور از بدترین سناریوها برای کشورشان جلوگیری کنند. دیدارهای این هفته میان ترامپ و رهبران اروپایی از نظر دیپلماتیک وضعیتی معکوس داشت. طبق عرف، وقتی رئیسجمهور آمریکا به کشوری خارجی سفر میکند، این رهبر آن کشور است که میزبان محسوب میشود. اما چون ترامپ مالک دو زمین گلف در اسکاتلند است و چون دوست دارد چهره اصلی هر رویداد رسانهای باشد، این ترامپ بود که نقش میزبان را ایفا کرد و همین باعث شد در طول مذاکرات اغلب با آرامش و تسلط به نظر برسد.
محیط برگزاری دیدارها این امکان را به رئیسجمهور داد تا مثل همیشه در سفرهای خارجی، بخشی از تجارت شخصیاش را به نمایش بگذارد. در این مورد خاص، او در حین انجام امور رسمی، از سالن بزرگ جدیدی در زمین گلف ترنبری تمجید کرد؛ کاری که دوباره سوالهایی درباره تعارض منافع ایجاد کرد
اما مسئلهای که برای رهبران اروپایی فوریت بیشتری داشت، و نشانهای از به رسمیت شناختن قدرت آمریکا بود، تلاش برای کشاندن دوباره واشنگتن به عرصه روابط بینالملل بود.
مدتهاست که تمایل ترامپ خروج از عرصه جهانی است. او آژانس توسعه بینالمللی آمریکا (USAID) را که کمکهای حیاتی به مناطق مختلف از جمله غزه ارائه میداد، منحل کرد. و هنگامی که سطح گرسنگی در غزه به مرحله بحرانی رسید، تا همین روز یکشنبه گفته بود که رنج مردم آنجا «مشکل آمریکا نیست، یک مشکل بینالمللی است.» اما تا دوشنبه، او پذیرفته بود که مردم غزه در حال مرگ از شدت گرسنگی هستند.
به نظر میرسد رهبران کشورهای اروپایی از تجربه درگیریهای گذشته ترامپ با رهبران اوکراین و آفریقای جنوبی آموختهاند که به چالشکشیدن یا اصلاح حرفهای او در ملأ عام حتی اگر از نظر واقعیات نادرست باشد، کار عاقلانهای نیست.
این آخر هفته، اورسولا فوندرلاین، رئیس کمیسیون اروپا، جملات موردعلاقه ترامپ را برایش تکرار کرد. نخستوزیر بریتانیا، کییر استارمر، مدارکی درباره قحطی در غزه به او ارائه داد. هر دوی آنها از مهارت ترامپ بهعنوان یک مذاکرهکننده و رهبر تمجید کردند. از جهاتی، آنها نقشهراهی را دنبال میکردند که مارک روته، دبیرکل ناتو، برای مواجهه با رئیسجمهور نامتعارف و دمدمیمزاج آمریکا ترسیم کرده بود.
پس از حمله ایالات متحده به تأسیسات هستهای در ایران، روته پیامی شخصی برای ترامپ فرستاد و در آن نوشت: «اقدام قاطعانهات در ایران واقعاً خارقالعاده بود»، پیامی که ترامپ فوراً آن را علنی کرد. روته در جایی دیگر، ترامپ را به «پدری» تشبیه کرد که دو بچه در حال دعوا را از هم جدا میکند. و ترامپ که زمانی ناتو را «منسوخ» خوانده بود، حالا اعلام کرد این سازمان دفاعی مشترک «دیگر منسوخ نیست.»
با اینحال، ترامپ اروپا را در برخی موضوعات وادار به تسلیم کرد. توافق تجاریای که در این سفر با بروکسل به امضا رسید، در میان بسیاری از رهبران اروپایی محبوبیتی ندارد. و کشورهای ناتو پیشتر نیز مجبور به افزایش سهم مالی خود شده بودند.
در فرانسه، نخستوزیر فرانسوا بایرو درباره این توافق گفت: «روزی تاریک بود؛ وقتی اتحادی از مردم آزاد که برای دفاع از ارزشها و منافع خود گرد هم آمدهاند، به تسلیم شدن رضایت میدهد.»
ویکتور اوربان، نخستوزیر مجارستان و متحد ترامپ، اتحادیه اروپا که خودش هم عضو آن است را به تمسخر گرفت و گفت: «انگار دونالد ترامپ اورسولا فوندرلاین را برای صبحانه خورده بود.»
اما برخی دیگر بر این باورند که رهبران اروپایی موفق شدند ترامپ را از تندترین گرایشهایش دور کنند. ترامپ تهدید کرده بود که از اول اوت، تعرفه ۳۰ درصدی بر واردات از اروپا اعمال خواهد کرد. شاید برای تسهیل مذاکرات، فوندرلاین برخی از مفروضات ترامپ درباره روابط تجاری را پذیرفت و حتی دیدگاههای تثبیتشدهاش درباره کسری تجاری که مورد رد اقتصاددانان سنتی است را تکرار کرد.
او گفت: «ما مازاد داریم»، درحالیکه بسیاری از اقتصاددانان میگویند این معیار مناسبی برای سنجش کیفیت رابطه تجاری نیست، اما این یکی از وسواسهای فکری ترامپ است. فوندرلاین افزود: «ایالات متحده کسری دارد و ما باید این وضعیت را متعادل کنیم.»
آلن سایکس، استاد حقوق در دانشگاه استنفورد و متخصص کاربرد اقتصاد در حقوق بینالملل، گفت: «شاید فوندرلاین با تأیید طرز فکر او، سعی میکند نظر مساعدش را جلب کند.»
با این حال، لحظاتی هم بود که ممکن بود به درگیری بینجامد.
در یکی از این موارد، استارمر سعی کرد با لحنی ملایم دیدگاه ترامپ درباره شهردار لندن، صادق خان که ترامپ مدتی طولانی با او دشمنی دارد را به چالش بکشد. در حالی که ترامپ در ترنبری به خبرنگاران گفت شهردار «کار وحشتناکی انجام داده»، استارمر گفت: «او دوست من است.» ترامپ واکنشی نشان نداد و درگیری احتمالی خنثی شد.
مردیت کرولی، استاد اقتصاد در دانشگاه کمبریج، گفت که رهبران بریتانیا در ایجاد رابطه و تفاهم با ترامپ عملکرد خوبی داشتهاند «برایم جالب بود که بریتانیا کمی زیرکانه عمل کرد؛ چون درست در همان ابتدا، وقتی تازه شروع کرده بودند به مذاکره درباره مشکلاتشان، شاه چارلز وارد ماجرا شد و ترامپ را به بالمورال دعوت کرد»، اشاره به اقامتگاه سلطنتی در ارتفاعات اسکاتلند. «به نظر میرسد همین کار نوعی حسن نیت ایجاد کرد که باعث میشود بریتانیا بهخوبی از این بحران عبور کند.»
یکی از موفقیتهای آشکار این روند توافق تجاری استارمر با ترامپ بود که برای بسیاری از کالاها تعرفههای پایینتری (۱۰ درصد) نسبت به آنچه اتحادیه اروپا توانست بهدست آورد، تثبیت کرد.
پروفسور کاپچن از دانشگاه جورجتاون گفت که اگرچه اروپا در دوران ترامپ نسبتاً عملکرد خوبی داشته، اما رهبرانش عاقلانه عمل کردهاند که شروع به برنامهریزی برای گزینههای دیگر کردهاند. او اشاره کرد که بریتانیا، فرانسه و آلمان گفتوگوهایی را درباره یک پیمان دفاعی مشترک بدون حضور ایالات متحده آغاز کردهاند.
او گفت: «اگر همهچیز خوب پیش برود، پیوند فراآتلانتیک در آینده نزدیک همچنان پابرجا خواهد ماند. اما اروپاییها چارهای ندارند جز آنکه شروع کنند به برنامهریزی، اندیشیدن و روبهرو شدن با گزینه دیگر: یعنی، اروپایی تنها.»