با فرارسیدن ۳۱ مرداد و آغاز دومین سال فعالیت دولت چهاردهم، همزمان با هفته دولت، نگاه‌ها به ارزیابی یک‌ساله دولت «وفاق ملی» به ریاست دکتر مسعود پزشکیان معطوف شده است. این دولت که در پی انتخابات غیرمنتظره سال گذشته و پس از سانحه منجر به برگزاری انتخابات زودهنگام شکل گرفت، کار خود را در شرایطی ویژه آغاز کرد؛ شرایطی که نه‌تنها فرصت آماده‌سازی کافی را از دولت گرفت، بلکه با فشارهای سیاسی، بحران‌های متعدد و چالش‌های اجرایی نیز همراه بود.
دولت چهاردهم در همان ابتدای مسیر، شعار «وفاق ملی» را به‌عنوان محور گفتمان خود مطرح کرد. تأکید بر انسجام اجتماعی، گفت‌وگو به جای تقابل و تلاش برای رسیدن به توافق‌های نسبی در مسائل مختلف، از جمله رویکردهایی بود که در سخنرانی‌ها، جلسات و اقدامات دولت به چشم آمد. این رویکرد توانست به‌عنوان یکی از دستاوردهای سیاسی دولت در سال نخست معرفی شود.
در حوزه مدیریت بحران‌ها نیز دولت با آزمون‌های سختی روبه‌رو بود. از جمله می‌توان به جنگ ۱۲ روزه و پیامدهای آن اشاره کرد که دولت تلاش کرد از بروز کمبودهای جدی در سطح کالاها و ارزاق عمومی جلوگیری کند. حضور میدانی رئیس‌جمهور در شرایط بحرانی و تلاش برای مدیریت ناترازی‌های انرژی از دیگر اقدامات مهم دولت بود. پزشکیان بارها اعلام کرده است که کشور در زمستان با مشکل گاز روبه‌رو نخواهد شد و در سال آینده ناترازی برق نیز برطرف می‌شود.
با این حال، مسیر دولت بدون چالش نبود. تشکیل کامل کابینه و تیم اجرایی بیش از دو ماه زمان برد و در برخی استان‌ها هنوز هم ساختار کامل دولت مستقر نشده است. فشار نمایندگان مجلس در انتصاب مدیران و مقاومت در برابر تغییر استانداران، یکی از موانع پیش‌روی دولت در استقرار کامل تیم اجرایی بوده است.
از منظر تعاملات سیاسی، دولت چهاردهم با مجلسی روبه‌رو است که بخش قابل‌توجهی از آن در تقابل با دولت قرار دارد. طرح موضوعاتی چون استیضاح وزرا، عدم کفایت و فشارهای سیاسی متعدد، بخشی از فضای تنش‌آلود رابطه میان دولت و مجلس در سال نخست بود. در همین راستا، یکی از وزرای کابینه نیز استیضاح و برکنار شد. با وجود این فشارها، دولت در حوزه‌های سیاسی اقداماتی را پیش برده که از جمله آن می‌توان به طرح برگزاری انتخابات شوراها به‌صورت تناسبی در سال آینده و گسترش مشارکت زنان در مدیریت‌های میانی اشاره کرد. هرچند انتظارات برای حضور بیشتر زنان در سطح استانداری‌ها برآورده نشد، اما انتصاب فرمانداران زن نسبت به گذشته افزایش یافته است.
در سطح کلان‌تر، رابطه دولت با رهبری و سایر قوا نیز بر مبنای همکاری و برگزاری جلسات منظم پیش رفت. پزشکیان در طول سال کوشید در عرصه‌های مختلف حضوری فعال داشته باشد و سفرهای استانی خود را با حفظ حرمت و احترام مردم، بدون ایجاد هزینه‌های معمول برای آنان، برگزار کند.
در نهایت، می‌توان گفت کارنامه سیاسی دولت چهاردهم در سال نخست، تلفیقی از توفیقات نسبی و چالش‌های جدی بوده است. آغاز ناگهانی دولت، زمان‌بر بودن تشکیل تیم اجرایی، فشارهای سیاسی مجلس و بحران‌های متعدد، فرصت‌های اصلاحی را محدود کرد. با این حال، طرح گفتمان وفاق ملی، تلاش برای جلب رضایت عمومی و ورود به موضوعات بنیادین سیاسی از جمله نقاط برجسته عملکرد دولت محسوب می‌شود. انتظار می‌رود سال دوم فعالیت، با تجربه‌های کسب‌شده، به دوره‌ای برای تکمیل تیم اجرایی و تثبیت رویکردهای سیاسی دولت بدل شود.
پیمان خواجوی، فعال سیاسی، با اشاره به نزدیک شدن دولت چهاردهم به نخستین سال فعالیت خود، شرایط سال نخست ریاست‌جمهوری دکتر پزشکیان را «استثنایی و بی‌سابقه» توصیف کرد و گفت: «تقریباً همه دولت‌ها در ابتدای کار خود، حداقل چند ماه به اصطلاح ماه‌عسل داشتند؛ زمانی برای چینش کابینه، شناسایی فضای اجرایی و ارائه وعده‌های انتخاباتی. اما دولت پزشکیان اساساً چنین فرصتی پیدا نکرد.»
او افزود: «تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری دکتر پزشکیان همزمان شد با ترور اسماعیل هنیه و پس از آن، کشور مدام در معرض بحران‌های متوالی قرار گرفت؛ از ناترازی‌های برق و آب گرفته تا مسائل اقتصادی. به باور من، ایران بعد از جنگ جهانی دوم تا امروز چنین سالی را تجربه نکرده و شاید بتوان شرایط یک‌سال گذشته را فقط با آن دوران مقایسه کرد.»
این فعال سیاسی با تأکید بر اینکه ارزیابی عملکرد دولت چهاردهم با شاخص‌های معمول ممکن نیست، ادامه داد: «علاوه بر بحران‌های گسترده، سطح وسیعی از مخالفت‌ها، کارشکنی‌ها، شایعه‌پراکنی‌ها و عدم همراهی‌ها نیز دولت را درگیر کرده است. به همین دلیل می‌توان گفت دولت پزشکیان در واقع در دو جبهه جنگیده است؛ از یک‌سو در عرصه بین‌الملل که نهایتاً فشارها به یک جنگ ۱۲ روزه سنگین منجر شد، و از سوی دیگر در داخل، با جریان‌ها و گروه‌هایی که منافع افراطی خود را بر منافع ملی ترجیح دادند.»
خواجوی مدیریت دولت در مقاطع بحرانی را «موفق» توصیف کرد و گفت: «در حوزه ارزاق عمومی، بنزین و دارو به‌ویژه در دوران جنگ ۱۲ روزه، شاهد مدیریت فوق‌العاده‌ای بودیم. جامعه نیز تا حد زیادی همراهی و سازگاری خود را با شرایط بحرانی نشان داد و اجازه نداد مشکلات بیش از این عمیق شود.»
این فعال سیاسی در پایان با بیان اینکه «تداوم فشارهای خارجی و سیاست‌های سختگیرانه غرب، چالش‌های بیشتری را متوجه کشور خواهد کرد»، خاطرنشان کرد: «برای عبور از این شرایط، دولت نیازمند همراهی و همسویی جدی‌تر نهادهای مختلف نظام است. همچنین باید با معاندان و جریان‌های افراطی که صدای بلندتری دارند و همواره به کارشکنی علیه دولت می‌پردازند، برخورد قاطع‌تری صورت گیرد.»
