به گزارش آرانیوز به باور برخی تحلیلگران و ناظران سیاسی، اجماعی در صحنه سیاسی ایران در حال ظهور است مبنی بر اینکه کشور باید مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای خود با ایالات متحده را از سر بگیرد، این در حالی است که سایه بی‌اعتمادی در مورد اینکه ممکن است چنین مذاکراتی مقدمه‌ای برای حمله دیگری از سوی اسرائیل باشد، همچنان سنگین است.
بر مدار فرمان سابق
به نوشته واشنگتن پست، مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، و عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، طی چند هفته گذشته در اظهارات رسانه‌ای خود به شکل ظریفی تلاش داشته‌اند تا بین ایالات متحده و اسرائیل تمایز قائل شوند و تأکید کنند که با وجود خصومت با اسرائیل، می‌توان برای رسیدن به یک توافق با واشنگتن مذاکره داشت.
به عنوان مثال، پزشکیان در مصاحبه‌ای با تاکر کارلسون، شخصیت برجسته رسانه‌ای محافظه‌کار، که هفته گذشته منتشر شد، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، را به القای این ایده در ذهن آمریکایی‌ها مبنی بر اینکه ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است، متهم کرد، اما تأکید کرد که کشورش می‌تواند «به راحتی اختلافات و درگیری‌های خود با ایالات متحده را از طریق گفتگو و مذاکره حل کند». عراقچی هم در مقاله‌ای در فایننشال تایمز گفت که ایران و ایالات متحده قبل از شروع حملات اسرائیل «در آستانه یک پیشرفت تاریخی بودند».
برخی از ناظران می‌گویند که حرکت به سمت از سرگیری مذاکرات نشان دهنده این است که کسانی که در تهران از رویکرد آشتی‌جویانه‌تر حمایت می‌کنند، دست بالاتری را فعلا دارند. با این حال، این رویکرد مخالفان جدی دارد.
به نظر می‌رسد برای مقامات ارشد ایران، حمله‌ای در ابعاد حمله‌ای که اسرائیل ماه گذشته در خاک این کشور انجام داد، همراه با بمباران سه تأسیسات هسته‌ای توسط ایالات متحده، زمانی غیرقابل تصور بود. اما این حملات چشمگیر قابل توجهی در مواضع عمومی ایران ایجاد نکرده است. ایران نه علاقه بیشتری به دنبال کردن سلاح هسته‌ای نشان داده و نه تمایلی به کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای خود دارد. تهران همچنان بر حق تولید سوخت هسته‌ای در داخل مرزهای خود اصرار دارد، و البته همچنان تاکید دارد که به دنبال توسعه سلاح هسته‌ای نیست. قابل توجه‌تر از هر چیز اینکه حملات ایالات متحده باعث نشده است که ایران از امکان مذاکرات با واشنگتن به طور کامل روی برگرداند.
ظهور عمل‌گرایی
حمیدرضا عزیزی، پژوهشگر مهمان در مؤسسه آلمانی امور بین‌الملل و امنیت، گفت: «من انتظار داشتم، پس از همه اتفاقاتی که افتاد، نوعی موضع‌گیری یکپارچه در رد هرگونه تعامل با ایالات متحده بشنوم... اما در واقع، به نظر می‌رسد که عکس این اتفاق می‌افتد.» او افزود: «نکته کلیدی در اینجا این است که ظاهرا این اتفاقات منجر به نوعی رویکرد عمل‌گرایانه شده است».
اگر کشورهای اروپایی در هفته‌های آینده تصمیم بگیرند که بند اسنپ‌بک (موسوم به مکانیسم ماشه) در توافق برجام را فعال کنند، تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران دوباره باز می گردد و فشارهای بیشتری به کشور وارد می‌شود.
یک مقام آمریکایی به واشنگتن پس گفته که مقامات دولت ترامپ معتقدند که ایران حتی پس از آنکه حملات اخیر مذاکرات موجود را به هم زد، برای دستیابی به یک توافق دیپلماتیک در مورد برنامه هسته‌ای خود آماده است. این دیدگاه با بحث‌های دیپلماتیک در روزهای اخیر تقویت شده است. روز دوشنبه، استیو ویتکوف، نماینده دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، ادعا رکدکه مذاکرات «خیلی سریع، حدود یک هفته آینده» انجام خواهد شد.
شرط مذاکره و فرصت طلایی
با این حال، مصطفی نجفی، تحلیلگر مسائل سیاسی به این روزنامه گفته که ایران از طریق چندین کشور همسایه که به عنوان واسطه عمل می‌کنند، این پیام را ارسال کرده که «اساساً هیچ شانسی برای مذاکره» در شرایط تهدید وجود ندارد. او گفت ایران همچنین به نوعی تضمین نیاز دارد که اسرائیل در بحبوحه دور جدید مذاکرات دوباره حمله نکند. او گفت: «قبل از اینکه ایران وارد یک مسیر دیپلماتیک جدید با آمریکایی‌ها شود، می‌خواهد این تضمین را داشته باشد، چه از طریق واسطه‌ها یا یک چارچوب قانونی».
علی‌اصغر شفیعیان، مشاور سابق ستاد انتخاباتی پزشکیان که مدیر یک سایت خبری اصلاح‌طلب در تهران است، گفت که پزشکیان در طول یک سال حضورش در سمت خود، در مراکز قدرت ایران برای پیگیری دیپلماسی اجماع ایجاد کرده بود و لحظه فعلی «فرصتی طلایی» برای مذاکره با ایالات متحده است. او گفت: «ایران اراده مذاکره دارد.»
مانعی بر سر راه مذاکرات؟
پس از حملات اخیر، مجلس ایران به تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رأی داد و پزشکیان این قانون را به اجرا گذاشت. اما این قانون ادامه همکاری را تحت دو شرط مجاز می‌داند: احترام به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی ایران و تضمین حق غنی‌سازی اورانیوم کشور. مسئولیت تعیین اینکه آیا این شرایط برآورده شده‌اند یا خیر، به شورای عالی امنیت ملی ایران واگذار شده است.
تحلیلگران، از جمله شفیعیان، گفتند که این قانون مانع جدی برای مصالحه آینده نیست. نجفی گفت که رأی مجلس «حداقل پاسخ به بمباران تأسیسات هسته‌ای» بود که ایران می‌توانست اتخاذ کند و بسیار کم‌تر از سایر پاسخ‌های ممکن، مانند خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، شدید بود. نجفی گفت تصویب این قانون دو پیام ارسال کرد: اینکه ایران آماده دیپلماسی است و نمی‌خواهد تنش‌ها را تشدید کند، اما همچنین آماده است در صورت تشدید فشار توسط ایالات متحده، گام‌های بیشتری بردارد. او گفت: «ایران راه را برای دیپلماسی باز گذاشته است».
