اکونومیست درگزارشی تحلیلی به وضعیت خاورمیانه پس از شهادت ابراهیم رئیسی و وزیر امورخارجه، تغییرات در دولت ایران، سرنوشت گفت و گوهای هسته ای، تغییرات در سیستم پادشاهی عربستان سعودی به دلیل بیماری و درگذشت احتمالی ملک سلمان و جانشینی یک پادشاه جوان پرداخته است.
اکونومیست در گزارش خود به تحلیل آینده خاومیانه پس از رئیسی و ملک سلمان پرداخته و نوشته است: «از مارس 2023، زمانی که ایران و عربستان سعودی برای بازگرداندن روابط دیپلماتیک به توافق رسیدند، این دو دشمن دیرینه تلاش کرده‌اند که دوستی خود را به نمایش بگذارند. روال متقاعد کننده نبوده است. سپس، برای یک لحظه در این ماه، به نظر می رسید که عمل وحدت را به سطح دیگری بردند. رئیس جمهور ایران ناپدید شد و پادشاه عربستان بیمار شد. این رویدادها در حالی رخ داد که هر دو کشور در آستانه گذار عمیق هستند.»
ایران به حمایت از شبه نظامیان در خاورمیانه و جستجوی روابط نزدیکتر با روسیه و چین ادامه خواهد داد
اکونومیست در گزارش خود مدعی شد: «درگذشت (شهادت) ابراهیم رئیسی در سقوط هلیکوپتر در 29 اردیبهشت، ایران را در بلاتکلیفی سیاسی فرو برد. اما هرکسی که امیدوار است جنگ در منطقه کمتر شود، احتمالاً ناامید خواهد شد. آقای رئیسی معمار اصلی سیاست خارجی ایران نبود. صرف نظر از اینکه چه کسی به عنوان رئیس جمهور جایگزین او می شود، ایران به حمایت از شبه نظامیان در سراسر خاورمیانه و جستجوی روابط نزدیکتر با روسیه و چین ادامه خواهد داد. همچنین احتمالاً بن بست هسته ای آن با غرب کاهش نخواهد یافت.»
با این حال، درگذشت(شهادت) او موجب تغییراتی در رفتار دیگر کشورهای خارجی در قبال ایران خواهد شد. اما آقای رئیسی در هلیکوپتر تنها نبود. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه نیز در این سانحه کشته(شهید) شد. مقامات عرب به طرز شگفت آوری به امیرعبدالهیان علاقه داشتند، دیپلماتی که به زبان آنها صحبت می کرد و منطقه را می شناخت. او روابط نزدیکی با حزب الله و سایر گروه های مورد حمایت ایران داشت.
دیپلمات های اروپایی از حضور باقری کنی به جای امیرعبدالهیان استقبال کردند
تحلیلگر اکونومیست درمقاله خود نوشت: «در مقابل، دیپلمات‌های اروپایی، سخنرانی‌های او را غیرقابل تحمل می‌دانستند. آنها از جایگزین موقت او، علی باقری کنی، خوش‌حال‌تر است، باقری کنی محافظه‌کاری است که به رهبر ایران نزدیک است، اما همچنان آماده گفتگوهای جدی با همتایان غربی خود است. او مذاکره کننده اصلی ایران در تلاش های ناموفق برای احیای توافق هسته ای چند ملیتی بوده است.»
توقف در مذاکرات ایران و آمریکا به پس از انتخابات دو کشور موکول می شود
اکونومیست در بخش دیگری از گزارش تحلیلی خود مدعی شده: «اینکه آیا آنها چیزی برای گفتگو خواهند داشت یا نه، بحث دیگری است. چند روز قبل از شهادت آقای رئیسی، آمریکا و ایران در عمان مذاکرات غیرمستقیم داشتند (آقای باقری کنی نماینده طرف ایرانی بود). آنها امیدوار بودند که تنش ها در منطقه را پس از یک سری حملات میان اسرائیل و ایران در ماه گذشته آرام کنند. این گفتگو احتمالاً اکنون به حالت تعلیق درآمده است. بعید است ایران تا پس از انتخابات ریاست جمهوری خود که قرار است در 28 ژوئن برگزار شود، دیپلماسی زیادی انجام دهد. تا زمانی که رئیس جمهور جدید ایران روی کار بیاید و کابینه تشکیل دهد، آمریکا در ماه نوامبر به انتخابات نزدیک خواهد شد و زمان کمی برای هرگونه دیپلماسی جدی وجود خواهد داشت.»
آینده عربستان پس از ملک سلمان
اکونومیست خاطرنشان کرد: «در عوض، آمریکا بر روی دستیابی به توافق در جای دیگری متمرکز خواهد شد. در همان روزی که هلیکوپتر آقای رئیسی سقوط کرد، عربستان سعودی اعلام کرد که ملک سلمان، پادشاه 88 ساله آن، به دلیل ذات الریه در کاخ خود در جده تحت درمان است. این دومین ترس از سلامتی او در یک ماه پس از یک دوره کوتاه مدت در بیمارستان در ماه آوریل بود. دربار سلطنتی در مورد وضعیت او سخت گیری کرده است. اما این به اندازه کافی جدی بود که محمد بن سلمان، ولیعهد، سفر برنامه ریزی شده به ژاپن را به تعویق انداخت و در نزدیکی خانه ماند.»
این نشریه اروپایی خاطرنشان کرد: «برخلاف ایران، هیچ سوالی در مورد جانشینی در عربستان سعودی وجود ندارد: شاهزاده محمد پس از مرگ پدرش بر تخت سلطنت خواهد نشست. او از زمانی که در سال 2017 به عنوان وارث شناخته شد، حاکم واقعی پادشاهی بوده است. برای سال‌ها، ناظران سعودی از خود می‌پرسیدند که آیا پدرش روی چند موضوع حق وتو دارد: برای مثال عادی‌سازی با اسرائیل، یا قانونی کردن الکل در پادشاهی.»
«این ابهام احتمالاً برای شاهزاده محمد مناسب بود، زیرا به او اجازه داد تا به آرامی در تصمیم گیری های بحث برانگیز حرکت کند. اما زمانی که پادشاه شود تمام می شود و این دور از دسترس نیست. حتی اگر ملک سلمان از عفونت ریه خود بهبود یابد، احتمالاً عمر زیادی نخواهد داشت.»
اکونومیست نوشت: در 19 می، شاهزاده محمد با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، ملاقات کرد تا درباره یک معاهده دفاعی صحبت کند. قرار است بخشی از یک توافق گسترده‌تر باشد که در آن عربستان سعودی روابط با اسرائیل را عادی می‌کند. اما سعودی‌ها می‌گویند که نمی‌توانند چنین گامی بردارند مگر اینکه اسرائیل متعهد به ایجاد یک کشور فلسطینی شود – چیزی که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر، هرگز آن را نمی‌پذیرد.
سعودی ها به دنبال یک توافق دو جانبه با آمریکا هستند
اکونومیست نوشت: با مسدود شدن یک توافق سه جانبه، سعودی‌ها در عوض به دنبال توافق دوجانبه با آمریکا هستند. آنها با کاهش روابط با چین در ازای معاهده دفاعی و کمک آمریکا به برنامه هسته ای موافقت خواهند کرد. آنها همچنین قول خواهند داد زمانی که دولت جدید اسرائیل این امکان را فراهم کند، روابط خود را با اسرائیل عادی کنند. شاید دور از دسترس نباشد، زیرا آقای نتانیاهو درگیر جنگ است و اکنون ممکن است به زودی برای جنایات جنگی متهم شود.
با این حال، مقامات آمریکایی می گویند که این یک اقدام غیرمشروع است، تا حدی به این دلیل که یک معاهده دفاعی در صورتی که به عادی سازی عربستان و اسرائیل مرتبط نباشد، بعید است که از سد سنا عبور کند. این امر پادشاه آینده عربستان را با انتخاب سختی روبرو می کند. او می‌تواند اسرائیل را بدون هیچ امتیازی از سوی آقای نتانیاهو به رسمیت بشناسد.
